බුදුදහම ගත් කල්හි එය කිසි කලක බලයෙන්, යුද්ධවලින්, මිනිසුන් තළා-පෙළා, මිනිසුන් වෙත බොරු පොරොන්දු, තෑගි-බෝග දී ව්‍යාප්ත කළ දහමක් නොවේ. බුදුදහම මුළුමනින්ම සාමකාමි පරිසරයක් තුළ බුද්ධියට ආමන්ත්‍රණය කොට ව්‍යාප්ත කළ ආගමකි. එය විශ්වාසය මත රඳා පවතින්නක් නොවේ. තමන්ගේ විමුක්තිය තමා විසින්ම සලකාගත යුතුය යන්න එහි පදනමයි. එය කිසිවකුටත් බලයෙන් පැටවිය නොහැකිය; අත් කර දිය නොහැකිය.
අප උපන් දින පටන් අධ්‍යාපනය ලැබීම, ව්‍යාපාර සිදු කිරීම, වෘත්තීන්හි නියැළීම වුව සිදු කළ යුත්තේ ධෛර්යවත්ව කැප වීමෙන් ක්‍රියා කිරීමෙනි. එසේ නැතිව වංචා, දූෂණ මඟින් යම් ජයග්‍රහණයක් අත් කරගන්නේ නම් එය තිරසර නොවන්නේය. තමන්ගේ උත්සාහයෙන් ලබන ඕනෑම ජයග්‍රහණයක් සතුට, ප්‍රීතිය ගෙන දේ.
බුදුදහම සාමයට ඉතාමත්ම විශිෂ්ට තැනක් හිමි කර දෙන දහමකි. අන් අයගේ පණ නැසීම, අන් අයගේ දේපළ සොරාගැනීම, කය වරදවා හැසිරවීම, බොරු කීම, රහ මෙර පරිහරණය වැනි ගිහි ජීවිතයේ මූලික නරක පුරුදු ඉවත ලන, පස් පව්වලින් වැළකී සිටීමට සරලව මඟ කියා දෙන ගැඹුරු දහමක් ලෙස බුදුදහම හැඳින්විය හැකිය. පර පණ නැසීමට කිසි විටෙකත් බුදු දහමෙහි ධෛර්යයක් දී නැත්තෙකි. පන්සිල්වල පළමු සීලය ලෙස එය දක්වා තිබෙන්නේ එබැවිනි.
බුදුදහමේ වැදගත්ම දෙයක් ලෙස මිනිසුන්ට පමණක් නොව සැම සත්ත්වයකුටම ගහකොළට පවා කරුණාව දැක්වීම සඳහන් කළ හැකිය. තමන් අකැමැති කිසිවක් අනුන්ට සිදු නොකිරීමට සැලකිලිමත් වන්නැයි බුදු රජාණන් වහන්සේ දේශනා කොට ඇත. 'අත්තානං උපමං කත්වා' 'තමා උපමා කොට' තමන් කැමැති දේ අන් අයට සිදු කිරීමටත් තමන් අකැමැති දේ අන් අයට සිදු නොකිරීමටත් ඉන් ඉගැන්වේ.
ශ්‍රී ලංකා ඉතිහාසය පුරා පැරණි කාලවල බුදුදහමේ මේ ගති-ලක්ෂණ ආරක්ෂා විය. ඊට පසුව සමාජය දූෂිත එකක් බවට පත් වීමත් සමඟ දූෂිත බාහිර ආටෝපයන්ගෙන් බුදුදහමට පවා තර්ජන එල්ල විණි.
ක්‍රි.පූ. 2 වන ශත වර්ෂයේ එළාර - දුටුගැමුණු යුද්ධය පිළිබඳ මෙහිදී සිහිපත් වේ. එදා දුටුගැමුණු රජු හා එළාර රජු අතර පැවති සටනින් එළාර රජු මිය ගිය පසු ඔහුගේ භස්මාවශේෂ තැන්පත් කරමින් ඉදි කළ ස්මාරකය අබියසින් ගමන් කරන විට හිස් වැසුම් ගලවා අසු පිටින් බැස සහ ගෞරවය පුද කරන පරිද්දෙන් ගමන් කිරීමට ගැමුණු රජු විසින් රට වැසියන්ට නියම කොට තිබිණි.
එසේ සිදු කළේ තමාගේ සතුරා වුව මිය ගිය විට ඔහුට ගරු බුහුමන් කිරීමේ උතුම් ගුණාංගය එදවස පැවති හේතුවෙනි. ඒ ආභාසය දුටුගැමුණු රජුට ලැබුණේ බුදුදහමිනි. අභාග්‍යයකට මෙන් මේ වන විට පිරිසුදු බුදුදහම බොරු ආටෝප-සාටෝපයන්ට යම් තරමකින් හෝ නතුව ඇති බවක් දක්නට ලැබේ.
පුරාතනයේ බුදුදහමේ අනුගාමිකයන් වූ ගිහි-පැවිදි පිරිස් විවිධ සටන් කලා උගෙන ආධ්‍යාත්මික ජීවිතයක් ගත කළ බව අපි දනිමු. පිරිසුදු බුදුදහමට එල්ල වන විවිධ අභියෝග ජය ගන්නට චීනයේ ෂැවලින් ආරාමයන්හි, ජපානයේ සමුරායි සටන්කරුවන් විවිධ සටන් ක්‍රමවේද හදාරා ක්‍රියා කළ අයුරු සඳහන් වේ.
මේ කිසිවකුත් තමන් උගත් සටන් කලාවන් කිසිදා පර පණ නැසීමට හෝ බුදුදහම ප්‍රචලිත කිරීමට හෝ යොදාගත්තේ නැත. බුදුදහම වැලඳගැනීම සඳහා හෝ ව්‍යාප්ත කිරීම සඳහා හෝ බලෙන් පැටවීමක් සිදු නොකළ අතීතයේ වුසූ පිරිස් මෙන්ම වර්තමානයේ වෙසෙන පිරිස්ද කටයුතු කරති.
මෙය සම්පූර්ණයෙන්ම නිදහසේ විනිවිද භාවයෙන් යුතුව වටහාගත යුතු ධර්මයක් ලෙස ප්‍රචලිතය. ඉතිහාසය පුරා සෑම බෞද්ධ රටකම බෞද්ධ නායකයන් බුදුදහම ප්‍රචලිත කරවූයේ සාමකාමි සහජීවනයක් ගොඩනැඟෙන පරිද්දෙනි. වෙනත් ආගම් බුදුදහම යටපත් කළද, වෙනත් ආගමික නායකයන් බුදුදහම දවස් තුනෙන් ඉවත් කරගන්නා ලෙස බෞද්ධාගමිකයන්ට බල කළ අවස්ථා තිබුණද, ඝාතනය කළද, තෑගි-බෝග පිරිනැමුවද බෞද්ධයන් එසේ ක්‍රියා කිරීමට පෙලඹී නැත. එය බුදුදහමේ අනුගාමිකයන්ගේ උතුම් ගුණයකි.
වසර 1951දී කැලිෆෝනියාවේ සැන්ෆ්රැන්සිස්කෝ නුවරදී අමෙරිකාව සහ ජපානය අතර ඓතිහාසික සාම ගිවිසුම අස්සන් කළ අවස්ථාවේ ජපානයෙන් වන්දි මුදල් ඉල්ලා සිටි රටවල් ගණනාවකි.
මේ සමුළුවට සෝවියට් දේශය, චීනය එකඟතාව පළ නොක‍‍ළේය. එහෙත් ශ්‍රී ලංකාවේ එවකට මුදල් ඇමැතිවරයාව සිටි පසුව මෙරට පළමු විධායක ජනාධිපතිවරයා වූ දිවංගත ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මැතිතුමා 'වෛරයෙන් වෛරය සංසිඳෙන්නේ නැත, අවෛරයෙන්ම වෛරය සංසිඳේ' යන බුදුවදන පවසා ලෝකයේම අවධානය දිනාගෙන ජපානයට සැනසිලිදායක කථිකාවක් සිදු කළේය. ජපානය රටවල් යටත් කිරීමේ ක්‍රියාදාමයෙන් මිදී සාමකාමිව කාර්මික සංවර්ධනයක් සහිත රටක් බවට පරිවර්තනය විය.
ජපානය සාමකාමි රටක් බවට පත් වී, ලෝකයේ සෙසු රටවලට වෛරි ස්වරූපයෙන් කටයුතු නොකිරීම නිසා දියුණුවට පත් රටකි. වරක් න්‍යාෂ්ටික අවි ප්‍රහාරයකට ලක් වී අදටත් පීඩා විඳින නරක අත්දැකීම් ලබා ඇති ජපානය ඒ ඔස්සේම නොගොස් සාමකාමි බව රජයන රටක් බවට පත් විය. එය වෛරය දුරු කිරීම තුළිනි.
ලෝකයේ එක් එක් රටවල සාමකාමි තත්ත්වයක් පවතීදැයි මැන බැලෙන සාම දර්ශකයක් ඇත. ලොව රටවල් 163කින් වසර 2018 සාමකාමි දර්ශකයට අනුව ශ්‍රී ලංකාවට හිමිව තිබුණේ 67 වන තැනය. මෙහිදී සාමකාමි දර්ශකය මඟින් මට්ටම් 4ක හෙළිදරවු කිරීමක් සිදු කෙරේ. ඉතා ඉහළ සාමකාමි රටවල්, ඉහළ සාමකාමි රටවල්, මධ්‍යස්ථ සාමකාමි රටවල් සහ පහළ සාමකාමි රටවල් ලෙස එම මට්ටම් දැක්වේ. ඉකුත් පාස්කු ඉරිදා ශ්‍රී ලංකාවට එල්ල වූ ම්ලේච්ඡ ත්‍රස්ත ප්‍රහාර නිසා අප රටේ සාමකාමි දර්ශකය පහත වැටුණු බව නොරහසකි.
ශ්‍රී ලංකාව වසර 30ක කුරිරු යුද්ධයක් නිමා කොට සාමකාමිව වසර 10ක කාලයක් නිදහසේ ඉදිරියට පැමිණියා පමණි. ඉකුත් දා එල්ල වූ ම්ලේච්ඡ ප්‍රහාරයෙන් නැවත ශ්‍රී ලංකාව ආර්ථික, සමාජීය, ආගමික, දේශපාලනික.. ඈ එකී-නොකී ක්ෂේත්‍රවලින් පහළට යෑමට පටන් ගෙන තිබේ. මේ මොහොතේ ආර්ථිකයට එල්ල වූ අනිසි බලපෑම හේතු කොටගෙන ඍජු රැකියා අවස්ථා ලක්ෂ 4ක් අවදානමකට ලක්ව තිබේ.
වක්‍ර රැකියා අවදානමට ලක් වීම මීටත් ඉහළය. සංචාරක කර්මාන්තය මුළුමනින්ම පසුපසට ඇද-දමා ඇත. සාමාන්‍ය ජන ජීවිතය අඩාළ වී තිබේ. ආරක්ෂක අංශ මහත් වෙහෙසක් ගෙන රටේ සාමාන්‍ය ජන ජීවිතය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට ක්‍රියා කිරීම අගය කළ යුත්තකි. ඔවුන්ට ආශීර්වාද කළ යුතුය.
දැන් අප රටේ සාමකාමි බව යළි තහවුරු කොට, දෙස් විදෙස් ආයෝජන මෙහි කැඳවාගෙන ආ යුතුය.
එමෙන්ම නව නිෂ්පාදන, නව සොයාගැනීම්, නව කර්මාන්ත, දේශීය සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යාපාර වැඩි වැඩියෙන් දියුණුවට අත දිය යුතුය. මේ රටට නැවත වතාවක් ධෛර්යසම්පන්නව නැඟී සිටීමට හැකි ආරක්ෂිත පරිසරයක් ස්ථාපිත කළ යුතුය. එය ලෝකයේ පිළිගැනීමක් ලැබෙන පරිදි ඔවුන්ට ඒත්තු ගැන්විය යුතුය.
රටේ ජනතාවගේ සිත්වල නැවත වතාවක් ආරක්ෂිත රටක් යන විශ්වාසය ගොඩනැඟිය යුතුය. මෙහිදී දේශපාලන, ආගමික, සිවිල් සමාජ ක්‍රියාකාරීන් රටට හිතැති සැම වෙත විශාල වගකීමක් පැවරේ.
පාස්කු ඉරිදා එල්ල වූ ත්‍රස්ත ප්‍රහාර වළක්වාගැනීමට වගකිවයුතු අංශ වගකීමෙන් ක්‍රියා නොකළ බව මුළු මහත් ලෝකයම දන්නා රහසකි. මේ නිසා ජනතාවගේ සිත්වල වගකිව යුතු පුද්ගලයන් පිළිබඳ ඇති වී තිබෙන හැඟීම් එතරම් ගුණදායක නොවේ. ඒවා වෛරි සිතිවිලි බව පැහැදිලිය. සමාජය වෛරි සිතිවිලිවලින් පිරී පවතී නම් පැහැදිලි ඉදිරි ගමනක් ළඟා කරගත නොහැකිය. ජපානය එදා බිමට සමතලා වී බිඳවැටුණු මොහොතේ නැවත නැඟී සිටීමට වෛරි සිතිවිලිවලින් තොරව සාමකාමි බව රජයමින් කටයුතු කළ නිසා අදද ලොව ප්‍රමුඛ රටක් බවට පත්ව තිබේ.
ඒ අනුව ශ්‍රී ලාංකික අපද සිංහල, දෙමළ, මුස්ලිම් ආදි ජාතිකත්වය මත හෝ බෞද්ධ, කතෝලික, හින්දු, ඉස්ලාම්, යන ආගමිකත්වය හෝ භේදයකින් තොරව එක මවකගේ දරු කැලක් මෙන් රට, ජාතිය ගැන සිතා කටයුතු කළ යුතු කාලය එළඹ තිබේ.
සංවාදය ජයසිරි මුණසිංහ
