සෙංකඩගලපුර ඇසළ පෙරහර මංගල්යය මහා විෂ්ණු දේවාලය මුල් වී කප්සිටුවීමේ චාරිත්රයෙන් අරඹා මහා විෂ්ණු දේවාලයේම කෙරෙන වලියක් මංගල්යයෙන් නිමාවට පත් වේ.
ඇසළ පෙරහර සාර්ථක ලෙස කිරීමට දෙවියන්ගේ ආශිර්වාදය අවශ්ය යයි විශ්වාසයක් පවතී. එබැවින් පෙරහර අවසානයේ දී දෙවියන්ට පිං අනුමෝදන් කරවීමටත් පෙරහරට සහභාගී වූ අලි ඇතුන් ඇතුළු සියලුම දෙනාට සෙත් පතා වස් දොස් දුරු කිරීමටත් යොදාගත් ශාන්තිකර්මය වන්නේ වලි යකුන් නැටීම හෙවත් වලියක් මංගල්යයයි. මෙය දින හතක් පැවැත්වෙන නිසා “හද්දා වලියකුම” ලෙසද හඳුන්වනු ලැබේ.
වලියක් මංගල්යය ශාන්තකර්මය වර්තමානයේ කරනු ලබන්නේ මහනුවර මහ විෂ්ණු දේවාලයේ පමණි. අතීතයේ දී එය මහනුවර සතර දේවාලයේත්, අලුත්නුවර, ගඩලාදෙණිය, ඇම්බැක්ක, දොඩන්වල, හඟුරන්කෙත ආදී අනෙකුත් ප්රාදේශීය දේවාලවලද වාර්ෂික පෙරහර නිමා වූ පසු පවත්වා ඇති බවට සාධක තිබේ. එහෙත් වර්තමානයේ වලියක් මංගල්යය කරන ශිල්පීහු එය මහ විෂ්ණු දේවාලයෙන් පිට තැනක කිරීමට ඉදිරිපත් නොවෙති.
වලියක් මංගල්යයේදී කරන නැටුම් සාමාන්යයෙන් පෙරහරේදී කරන නැටුම්වලට වඩා ශාස්ත්රීය වේ. එසේම වලියක් මංගල්යයටම විශේෂ වූ නැටුම් ද ඇත. මෙහි ඇති තවත් විශේෂත්වයක් නම් පෙරහරේදී නැටුම් දක්වන නැට්ටුවන් මේ ශාන්තිකර්මයට සහභාගී නොවීමයි. වලියක් මංගල්යය කරන්නේ සිංහල රජ දවස සිටම මෙම කටයුත්ත සඳහා ගම්වර ලබා සිටින මාවනැල්ලේ අලුත්නුවර දේවාලය අසල පදිංචි ප්රසිද්ධ නාට්ය පරපුරක නැට්ටුවන් විසිනි. ඒ පරම්පරාව දෙවනගල නැටුම් පරපුරයි. එහි වර්තමාන ප්රධානියා වන්නේ සයිමන් ගුරුන්නාන්සේ ය.
වලියක් මංගල්යය සඳහා විෂ්ණු දේවාලය තෝරාගෙන ඇත්තේ වලියකුන් විෂ්ණු දෙවියන්ගේ දරුවන් යයි විශ්වාසයක් පවතින බැවිනි.
වලියකුන්ගේ උපත
දිනක් උපුල්වන් දෙවි වනයේ ඇවිදිමින් සිටින විට එක් විල් තෙරකදී “සීතාපති” නම් රූමත් දෙවඟනක් හමු විය. ඇය සිය වසඟයට ගත් උපුල්වන් දෙවි ඈ සිය භවනයට කැඳවාගෙන ආවේය. ඔවුන්ගේ ඇසුර නිසා කල් යෑමේ දී සීතාපති ගැබ් ගත්තාය. එහෙත් ඇය පිළිබඳ සැක ඉපිද වූ උපුල්වන් ඇය කැලයට ගෙනගොස් මරාදමන ලෙස සිය මලනුවන්ට නියම කළේය. ඇය කැලයට ගෙන ගිය උපුල්වන්ගේ සොහොයුරු ඇය කෙරෙහි අනුකම්පා කොට ඇයට ජීවිත දානය දී කැලයේ ඈතට ගොස් ජීවත් වන ලෙස පවසා ආපසු ආවේය.
වනයේ තනි වූ සීතාපතිට “නාගපට්ඨ” නම් සෘෂිවරයෙකු මුණ ගැසී ඇය සිය අසපුවේ රඳවා ගත්තේය. මඳ කලකින් ඕ පුත් කුමරෙකු වැදුවාය. ඔහුට “සඳලිදු” යයි නම් තබන ලදි. දිනක් සීතාපති පලවැල නෙළීමට අසපුවෙන් බැහැර ගිය විට සඳලිදු දක්නට නොවීය. ඔහු නැති වී යයි බියට පත් නාගපට්ඨ සෘෂිවරයා මහනෙල් මලක් ගෙන එවැනිම කුමරෙකු මැවීය. සීතාපති ආපසු පැමිණි කල මෙතෙක් සැඟ වී සිටි සඳලිදු ද ආපසු ආවේය. එක සමාන දරුවන් දෙදෙනා දුටු විට සීතාපති පුදුමයට පත් වී ඒ ගැන විමසූ විට වූ සියල්ල සෘෂිවරයා විසින් විස්තර කරන ලදි.
එහෙත් සීතාපති හට එය අවබෝධ කරවීම අපහසු වූ බැවින් ඊතණ මිටක් ගෙන තවත් දරුවෙකු මවා පෙන්වීමට සෘෂිවරයාට සිදු විය. අනතුරුව කුමරුවෝ තිදෙනාම සීතාපතිගේ සෙනෙහස ලබමින් වනයේම වැඩුණාහ. මලෙන් උපන් කුමරු “මලේ කුමරු” යනුවෙන්ද ඊතණ මිටෙන් උපන් කුමරු “කස්ත්රිය” කුමරු යනුවෙන්ද හැඳින්විණි.
උපුල්වන් හා සීතාපති කතාව වෙනත් අයුරකින්ද සඳහන් වේ. එහිදී උපුල්වන් හෙවත් විෂ්ණු ආරෝපණය කර ඇත්තේ රාමටය. රාවණා හා යුද කර රාම සීතාව දිනාගෙන පැමිණ කලක් ගතවන විට මහදෙවියන්ගේ බිසව වූ උමයංගනා රාවණාගේ හැඩරුව විමසීය. සීතා අළුකෙසෙල් පිත්තක රාවණ සිත්තම් කළාය. රාම එනු දුටු සීතා කෙසෙල්පත යහනේ සැඟවූවාය.
රාම යහනේ සැතැපුණේය. මද වේලාවකින් යහන රත් වී කෙසෙල් පත සෙලවීමට පටන් ගත් බවත්, මේ කුමක්දැයි පිරික්සූ රාමට රාවණ රූපය සහිත කෙසෙල් පත හමු වූ බවත්, ගැබ්බරව සිටි සීතාව සැක කළ රාම ඇය කැලයට ගෙන ගොස් මරා දමන ලෙස මලනුවන් වූ ලක්ෂමණට නියම කළ බවත් එම කතාවේ පැණේ. වනාන්තරයේ දී සීතා බිසවට අභය දුන් ලක්ෂමණ ආපසු පැමිණ ඇය මරාදැමූ බව රාමට පැවැසීය.
වනයේ තනි වූ සීතා බිසවට හමුවන්නේ “වාල්මිකී” නම් සෘෂිවරයෙකි. මෙහි ඉතිරි කොටස පෙර ප්රවෘත්තිය ලෙසමය. රාමායනයේ සඳහන් රාම, සීතා හා ලක්ෂමණ මෙහි එන උපුල්වන් සීතා හා උපුල්වන්ගේ සොහොයුරු ලෙස පිළිගනු ලැබේ.
එලෙස උපන් සඳලිදු , මලේ කුමරු හා කස්ත්රිය කුමරු තිදෙනාට දිනක් වනයේ ඇවිදිමින් සිටින විට අඹ කඩමින් සිටි පත්තිනි දෙවිය හා පාලග කුමරු මුණ ගැසිණි. ඒ පාලඟ කුමරු ගසට නැඟ කෙක්කකින් අඹ කඩමින් සිටින විට හා පත්තිනි දේවිය බිම සිට කෙක්කකින් අඹ කඩමින් සිටින විටය. එක් මොහොතක දෙදෙනාගේ කෙකි දෙක එකට ඇමිණිණි. පත්තිනිය සිය කෙක්ක ඇද්ද නමුත් එය ඇදගත නොහැකි විය. පුළුවන් නම් එය ඇදගන්නා ලෙස කියමින් පාලග කුමරු පත්තිනියට විහිළු කළේය. ලජ්ජාවට පත් පත්තිනිය වට පිට බලන විට එතැනට පැමිණ සිටි සඳලිදු, මලය හා කස්ත්රිය කුමාරවරුන් දුටුවාය.
පත්තිනිය මොවුන්ට කතා කොට සිය කෙක්ක ඇද දෙන ලෙස ඉල්ලා සිටියාය. කුමාරවරු තිදෙනා පැමිණ එක වලියටම (එක්වරම) කෙක්ක ඇද්දෝය. එවිට පාලඟගේ කෙක්ක කැඩී ගියේය. එයින් විස්මයට පත් පත්තිනි දේවිය “වලියට යකුන්” යයි කියා කුමාරවරු තිදෙනාට වරම් දෙවා බලසම්පන්න දේව ගණයට ඇතුළත් කළ බවට යාතිකාවල දැක්වේ. අං කෙළිය පැවැත්වෙන්නේ ද මේ සිද්ධිය සිහිපත් වීමට බවටද මතයක් ඇත. .
ඇඳුම් ආයිත්තම්
වලියක් මංගල්යය නටන ශිල්පීන් සැරසෙන්නේ කොහොඹා දෙවියන්ගේ ඇඳුම් කට්ටලය සේ සැලකෙන වෙස් කට්ටලයකිනි. එහි වලියක් දෙවියන්ගේ ආභරණ සිහිපත් කරමින් ඔටුන්න මත “සිවිලිය” තැන්පත් කර ඇති අයුරු දැකිය හැකිය.
“සිවිලිය” බැඳීම වලියක් මංගල්යයයේ කෙරෙන විශේෂ කාර්යකි. එය කෙරෙන්නේ සය වැනි දිනයේය. නියමාකාරයෙන් නම් වලියකුම නැටිය යුත්තේ “සිවිලිය” නමැති විශේෂ හිස් පලඳනාව සහිතව බව මුදියන්සේ දිසානායක මහතා දක්වයි. වර්තමානයේ සිවිලිය නොපලඳින්නේ වස් වැටීම පිළිබඳව ඇදුරන් තුළ පවතින විශ්වාසය නිසාය. “සිවිලිය” වෙස් තට්ටුව මෙන් දෙගුණයක් පමණ වන ශීර්ෂාභරණයක් වන අතර එය හිසේ සිවිලිය ජටාව බැඳීමෙන් පසු බඳිනු ලබන්නකි.
එය පැලඳ නැටූ ඇඳුරන් කීප දෙනෙකුම ක්ෂණිකව මරණයට පත් වූ බවට පවතින වාර්තා නිසා කිසිම ඇඳුරෙක් එය පැළැඳීමට ඉදිරිපත් නොවේ. එම නිසා එය පූජා භාණ්ඩයක් ලෙස සලකා වලියක් මංගල්යය පැවැත්වෙන විට රඟමඩල වෙත ගෙන එනු ලැබේ. එය ගෙන එනු ලබන්නේ වන්නකු රාල හෝ ප්රධාන කපු මහතා විසිනි. එය වඩමවන විට ප්රධාන යක්දෙස්සා විසින් සිවිලිය සම්බන්ධ කෝල්මුර කවි ගායනා කරනු ලැබේ.
මෙයට වසර 50කට පමණ පෙර එසේ වඩමවන සිවිලිය යක්දෙස්සාගේ හිස මත තබා බැඳ යළි ගලවා දේවාලයට වඩම්මවා ඇත. මේ සිවිලිය බැඳීමේ චාරිත්රය අන්යයන්ට දර්ශනය නොවන ලෙස කළ යුතු චාරිත්රයක් හෙයින් වහන්තරාවකින් ආවරණය කරගෙන කරන ලදි. සිවිලිය ගැලවූ පසු යක්දෙස්සා හා බෙකරුවා ආවරණය කරගෙන රඟ හලෙන් ඉවත් කරනු ලැබේ. එම යක්දෙස්සාට හා බෙරකරුවාට දේවාලයෙන් විශේෂ ගෙවීමක්ද කරනු ලැබේ. සිවිලිය ස්පර්ෂ කිරීම වස් වැදෙන කාරණයක් ලෙස සලකන ලද නිසා එය කිසිවෙකුට නොපෙනෙන පරිදි කරන ලදි. වර්තමානයේ එය කෙරෙන්නේ නැත.
වලියකුමේ පවතින ගරු ගම්භීරකම නිසාම එයට සහභාගී වන සියලුම ශිල්පීන් දින 7ක් මස් මාංශ භක්ෂණය, මත්පැන් පානය, ස්ත්රී සේවනය ආදී කිලිවලින් වැළකී සිටිය යුතුය. එසේ කැපවීම “පේ වීම” ලෙස හැඳින්වේ.
වලියක් මංගල්යයේදී හත් දිනට කෙරෙන කාර්ය පිළිබඳ සවිස්තර විස්තරයක් මුදියන්සේ දිසානායක මහතා සිය වලියක් මංගල්ය පිවිසුම ග්රන්ථයෙහි දක්වා ඇත. ඒ අනුව දින හතේ කෙරෙන කාර්ය සංක්ෂප්ත කොට දැක්වුවහොත් මෙසේය.
දින හතේ කටයුතු
වලියකුමේ ප්රථම දිනය හඳුන්වන්නේ පේ කරන දිනය ලෙසය. එම පූජා චාරිත්ර දළදා මාලිගාවේ සවස හයට තේවා හේවිසි වාදනය ආරම්භ කරනවාත් සමඟම පටන්ගත යුතුය. එදින පූජා චාරිත්ර රාත්රී නවය පමණ වන විට අවසන් වේ.
සෑම ශාන්ති කර්මයකදීම ඒ හා සම්බන්ධ පුද්ගලයන් පූජා භාණ්ඩ, ශාන්ති කර්ම මඩුව ආදිය ශාන්ති කර්මයට සුදුසු පරිදි පිළියෙල කිරීම පේ කිරීම යනුවෙන් අදහස් කෙරේ. වලියක් මංගල්යය සඳහා මඩුව පිළියෙල කිරීමේ දී රංග භූමිය මධ්යයේ “සොලොස් මගල” අඳිනු ලැබේ.
එසේම රඟමඩල වහලේ සුදු වියන් බැද එහි හරි මැද පොල් මලකින් හා ගොක් කොළවලින් කරන ලද සැරසිල්ලකි. එය “ගවරමල” ලෙසින් හැඳින්වේ. සොළොස් මගල අසල දකුණු පස පිරුවට ඇඳගත් ආලන්ති අම්මාවරු වාඩි වී සිටිති. ප්රධාන දොරටුව ඉදිරිපස පිල්කඩෙහි කෙසෙල් කොළ මත සුදු සහලෙන් පිසින ලද බත් ගොඩවල් තුනකි. එහි දෙපස පහන් දල්වා ඇත.
ආලන්ති අම්මාවරුන්ට වම් පසින් “සිවිලි වළන්” නමින් හඳුන්වන කුඩා මුට්ටි 12කි. ඒ මත නිල්පාට රෙදි කඩක් අතුරා ඇත. එහි පූජා වට්ටියක් තබා ඇත. සවස 6ට පමණ වෙස් ඇඳුමෙන් සැරසුණ ප්රධාන යක්දෙස්සා රඟමඩලට පැමිණෙයි.
ඉක්බිති හේවිසි වාදනය පැවැත්වෙන අතර විෂ්ණු දේවාලයේ ප්රධාන කපු මහතා වලියකුමට දායක වන අයගේ නළලේ පරහද තවරයි. ඊට පසු වන්නකුරාල දේවාලයේ වැඩ සිටින මාලයේ සිට දේවාභරණ රඟ මඬලට වඩමවනු ලැබේ.
දෙවන දිනයේ පූජා චාරිත්ර ආරම්භ වන්නේ රාත්රි 7ට පමණය. එදින විශේෂයෙන් කෙරෙන්නේ මඩුපුරයේ කවි ගායනය කරමින් මල නැටීමය. එය අවසන් වූ පසු පඬුරුලෑමේ අවස්ථාව එළඹේ. එය අවසන් වූ පසු වන්නකුරාල දේවාභරණ ආපසු දේවාලයට වැඩමවයි. එදින රාත්රි 9-00ට පමණ චාරිත්ර විධි අවසන් වේ. තුන්වන දිනයේ “යක්ඇණවුම” රංගනය ඉදිරිපත් කෙරේ. මෙය යකුන්ට/දෙවියන්ට රඟමඩල වෙත පැමිණෙන ලෙස කරන ආරාධනා නැටුමකි. එයින් පසු ප්රධාන යක්දෙස්සා යාතිකාවන් මඟින් ඇසළ පෙරහරට දායක වූ සියලුම ජනකොටස් වලට වස්දොස් ඇති වූයේ නම් ඒවා දුරුකරනු පිණිස වලියක් මංගල්යය පවත්වන බව කියයි.
හතරවන දිනයේ පූජා චාරිත්ර ආරම්භ වන්නේ රාත්රි 8-30ට පමණය. මූලික කටයුතුවලට අමතරව එදින විශේෂයෙන් කෙරෙන්නේ අයිලෙ යැදීම, දේවාරාධනය, යක් ඇනුම, මල රජ උපත් කතාව සහ පළවැල දානය යන අංගයයි. එදින චාරිත්ර නිම වන විට රාත්රි 12 පමණ වේ.
පස්වන දින චාරිත්ර ආරම්භ කරන්නේ රාත්රි 8-30ට පමණය. එදින ද මූලික චාරිත්රවලින් පසු මඟුල් බෙර අයිලෙ යැදීම යක් ඇනුම, දේවාරාධනය සහ පෙළපාළි ඉදිරිපත් කෙරේ. ඊට අමතරව ආවැන්දුම සහ වැදි දානය කොටස් වශයෙන් ඉදිරිපත් කෙරේ. එදින සියලුම චාරිත්ර විධි රාත්රි 10-30 ට පමණ නිම වේ.
වලියකුමේ උත්කර්ෂවත් දිනය වන්නේ හය වැනි දිනයයි. එදින පූජා ආරම්භ වන්නේ රාත්රි 9-00ට පමණය. මෙදින “මහයකුම” යනුවෙන්ද හඳුන්වනු ලැබේ. එදින නැට්ටුවන් වැඩි වන අතර මෙතෙක් දින දක්වන ලද පෙළපාළිවලට වඩා විවිධ වෙනස්කම් සහිත පෙළපාළි රඟදක්වයි.
සිදු කරන චාරිත්ර විධි රාශියක් අවසන රාත්රි 1-30 ට පමණ මල් යහන් කවි ගායනයෙන් පූජාවල දෙවන භාගය අරෙම්භ වේ. මෙහිදී මල් යහන් කවි, දෙවියන්ගේ කෝල් මුර කවි ගායනා කෙරේ. එයින් පසු යක්දෙස්සන් අතර කෙරෙන දෙබස් ලෙසින් වැදි යක්කම ඉදිරිපත් කෙරේ. අනතුරුව මල රජ උපතේ කවි ගායනා කොට පලවැල දානය ආරම්භ කරයි. ඉන්පසු “ආවැන්දුම” රඟ දක්වයි.
එය අවසන් වන විට පාන්දර 3-30 පමණ වෙයි. ඊට පසු නාට්යමය පෙළපාළියක් වන “නයා යක්කම” ඉදිරිපත් කරයි. එයින් පසු මහ යක්කම ඉදිරිපත් කෙරේ.
ඊළඟට පඬුරු ලෑමෙන් පසු “සිවිලිය” ආපසු වැඩමවීම කරති. අලුයම 5-30 ට පමණ දළදා මාලිගාවේ අලුයම් දුරය හේවිසි වාදනය වන විට එදින පූජා චාරිත්ර අවසන් කළ යුතුය. එදින අවසාන චාරිත්රය කීල බැදීමය.
හද්දාවලියක් මංගල්යයේ අවසාන දිනයේ පූජා චාරිත්ර ආරම්භ වන්නේ සවස 2.30 ටය. එදින මුලින්ම කරන්නේ “කාලියාම” නම් පෙළපාළියයි. එහිදී නෛයණ්ඩි නැට්ටුවෝ දෙදෙනෙක් වහන්තරාවෙන් ආවරණය කරගෙන දේවාලය වටා රවුම් තුනක් යමින් ආවඩති. කාලියාමට පසු මල නැටීම ඇරඹේ. ප්රථම දිනයේ වහලයේ එල්ලූ ගවරමල පහළට කර එය කරකවමින් එහි නොගෑවී නටති. අවසානයේ මල ගලවති. එහි කොටස් ගැනීමට නරඹන්නෝ පොර බදිති. සත් දින වලියක් මංගල්යයේ අවසාන පෙළපාළිය “ගරායකුමයි”. හද්දා වලියකුමට පසු දින හතක්ම බත්, මාළු, වෑංජන සහිත බලි බත් පිදීම හා එයින් පසු දින දහ හතරක් පහන් දැල්වීම සිදු කෙරුණ බව රැල්ෆ් පීරිස් මහතා “සිංහල සමාජ සංවිධානය” ග්රන්ථයේ සඳහන් කොට ඇත.