මහපොළ උපාධිධාරීන්ගේ සුහද හමුව නොවැම්බර් 7 සවස 5.00ට කොළඹ, ශ්‍රී ලංකා පදනම් ආයතනයේදී පැවැත්වේ. මේ, එය නිමිති කරගෙන ජාතික ලොතරැයි මණ්ඩලයේ සභාපතිනි, ශ්‍යාමිලා පෙරේරා මහත්මිය සමඟ සිදු කළ සාකච්ඡාවකි.
මහපොළ ශිෂ්‍යත්ව ක්‍රමය ආරම්භ වූ පසුබිම පිළිබඳ තොරතුරුවලින්ම මේ සංවාදය අරඹමු...
අසූව දශකයේදී තමයි මෙහි ආරම්භය සිදු වුණේ. ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතාගේ රජය යටතේ නව ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය ජනතාව වෙත රැගෙන යෑමේ වගකීම පැවරුණේ ඒ වන විට වෙළෙඳ හා නාවික ඇමැතිව සිටි ලලිත් ඇතුළත්මුදලි මහතාටයි. මේ කාලය වන විට නව අභියෝගයක් පැමිණ තිබුණා. ඒ වෙළෙඳ සංකල්පය විවෘත ආර්ථිකයත් එක්ක ගමන් කරන්නේ කොහොමද කියලා. මොකද: එතෙක් පැවතුණේ අවශ්‍ය බඩු ලබාගැනීමට කූපන් ලබා දීමේ ක්‍රමයකුයි. හැත්තෑහත තෙක් පැවතුණේ ආහාර ද්‍රව්‍ය බොහෝ හිඟ කාලයක්. සෑම දේටම සීමා පනවලා තිබුණා.
1977දී විවෘත ආර්ථිකයත් සමඟ මේ තත්ත්වය ලිහිල් කෙරුණා. අනතුරුව පාරිභෝගික භාණ්ඩ මලට ගැනීම සඳහා පොළවල් දමනු ලැබුවා. මේ පොළවල් ‘මහපොළ’ යන නමිනුයි ක්‍රියාත්මක වුණේ. ලාභදායි ආකාරයට ග්‍රාමීය පාසල්වලින් ද්‍රව්‍ය ලබාගත හැකි වන පරිදි ප්‍රදර්ශන සහ වෙළෙඳ කුටි ආරම්භ කෙරුණා. පාසලට අවශ්‍ය ගොඩනැගිලි ආදි අවශ්‍යතා සපුරා දෙන වැඩපිළිවෙළක්ද ඒ සමඟ ක්‍රියාත්මක වුණා. 
එක් අවස්ථාවක මොනරාගල බිබිල ආසනයේ පොළක් ආශ්‍රිතව පැවැත්වුණු උත්සවයක් සඳහා ලලිත් ඇතුළත්මුදලි මහතාට ආරාධනයක් ලැබුණා. එහිදී ගමේ මිනිසුන්ගේ දුප්පත්කම පිළිබඳ ලලිත් ඇතුළත්මුදලි මහතාට වැටහුණා. ගමේ දරුදැරියන්ට අධ්‍යාපනයෙන් ඉහළට යන්න බැරි ආර්ථික අපහසුතා නිසා බව තේරුම් ගෙන, විශ්වවිද්‍යාලයට යෑම සඳහා ශිෂ්‍යත්ව ක්‍රමයක් ආරම්භ කිරීමට ඔහු ගත් තීරණය නිසා තමා ‘මහපොළ ශිෂ්‍යත්ව’ ක්‍රමය බිහි වුණේ.
පළමුවන මහපොළ ශිෂ්‍යත්වය හිමි වුණේ කාටද?
1981 නොවැම්බර් 11 දා තමයි ශිෂ්‍යත්ව අරමුදල බිහි වන්නේ. ඒ ‘මහපොළ ලොතරැයිය’ හඳුන්වා දීමෙන්. එහි වටිනාකම රුපියල් දෙකක්. මූලික ඉලක්කය වුණේ රු. ලක්ෂ 10ක් එකතු කරලා, ඒ පොලියෙන් රු. 300ක ශිෂ්‍යාධාරයක් හා ඉහළ කුසලතා සහිත අයට රු. 350ක ශිෂ්‍යාධාරයක් ලබා දීමයි. ලලිත් ඇතුළත්මුදලි මහතාගේ පෞද්ගලික ධන පරිත්‍යාගයෙන් තමා මුල්ම මහපොළ ලබාදී තිබෙන්නේ. තෝරාගත් ළමයින් අතුරින් මුල්ම ශිෂ්‍යත්ව ලාභියා බවට පත් වූයේ යූ.ඩී. ජයරත්න නම් දරුවායි. දෙනෙත නොපෙනෙන ඒ සිසුවා කුලියාපිටිය ප්‍රදේශයේ දරුවෙක්.
ඉක්බිතිව මහපොළ ශිෂ්‍යත්වයේ විකාශනය සිදු වූ අන්දම පැවසුවොත්...
මහපොළ අරමුදලට මුදල් ලැබුණේ මහපොළ ලොතරැයිය පවත්වාගෙන යෑමෙන් පමණයි. ආරම්භයේ වසර 05ක් පුරා එය අඛණ්ඩව සිදු කරගෙන පැමිණ තිබෙනවා. පස්වැනි අවුරුද්ද වෙනකොට අරමුදල පවත්වාගෙන යෑමට අපහසුතා ඇති වෙලා. අවසානයේ ඇතුළත්මුදලි මහතා ජනාධිපති අරමුදලින් 50%කුත් තමා විසින් 50%කුත් යොදවලා එහි ආදායම බෙදාගමු යැයි පවසනවා.
මහපොළ අරමුදලේ මුදල් පාලනය සිදු වන්නේ කොහොමද?
පනතට අනුකූලව මහපොළ අරමුදලේ මුදල් පාලනය කිරීමට පාලක මණ්ඩලයක් සිටිනවා. මේ පාලක මඬුල්ල දේශපාලන පත් කිරීම් අනුව සිදු කෙරෙන්නක් නොවේ. අග්‍රවිනිශ්චයකාරවරයාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් තමා එය පත් කෙරෙන්නේ. ලේකම් උසස් අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශයේ පුද්ගලයකු වන අතර, මණ්ඩලය මඟින් එක් බාහිර පුද්ගලයකු පත් කර තිබුණා.
අරමුදලේ මුදල් භාවිතය ගැන සඳහන් කළ හොත්...
ශිෂ්‍යත්ව සඳහා භාවිත කළ හැකි වන්නේ තැන්පත් මුදලින් ලැබෙන පොලිය පමණයි. රුපියල් 100ක් යොදවා රු. 600ක් ලැබුණොත් පාවිච්චි කළ හැක්කේ රු. 500ක් පමණයි. ඉතිරි මුදල අරමුදල වෙත යා යුතුයි. මේ වන විට රු. බිලියන 12ක තැන්පත් ආදායමක් තිබෙනවා. ආදායම අනුව කී දෙනකුට ශිෂ්‍යත්ව පිරිනමන්න පුළුවන්ද යන්න විමසා බලනවා.
මහපොළ ශිෂ්‍යත්වය පිරිනැමීමේදී සලකා බලන නිර්ණායක මොනවාද?
අඩු ආදායම් ලාභී මවුපියන්ගේ දූදරුවන් තමා සුදුසුකම් ලබන්නේ. ප්‍රදේශයේ ග්‍රාම නිලධාරි ඒ බව සහතික කරන්න ඕනෑ. මුල් කාලයේ ශිෂ්‍යත්ව ගැනීමට පෞද්ගලිකවම පැමිණිය යුතුය. එහෙත් වර්තමානය වන විට බැංකු ගිණුමක් මඟින් තමයි මුදල් දෙන්නේ. බොහෝ සිසුන් මේ නිසා තමාට ශිෂ්‍යාධාරයක් හිමි වන්නේ කුමන හේතුවක් නිසාද යන්න හෝ නොදැන, එයට ගෞරවනීය බවක් ලබා දෙන්නේ නැහැ. බහුතරයක් මහපොළ ශිෂ්‍යාධාර හිමි සිසුන් එහි ආරම්භක පුද්ගලයා වත් දන්නේ නැහැ!
වර්ෂයකට මාස 10ක් සඳහා මෙහිදී මුදල් හිමි වනවා. එහිදී දේශනවලට සිසුන්ගේ පැමිණීම පිළිබඳ අවධානය යොමු කරනවා. විභාගයක් අසමත් වුව හොත් එය නැවත සමත් වන තුරු මුදල් ලැබෙන්නේ නැහැ.
මහපොළ ශිෂ්‍යාධාරයේ සමාජීය අපේක්ෂාව මොන වගේද?
‘උගත්කමින් දුප්පත්කම තුරන් කළ හැකි’ බව ලලිත් ඇතුළත්මුදලි මහතා තරයේම විශ්වාස කළා. ඒ මඟින් සමාජයට පිවිසීමට මඟ විවර කරනවා වගේම එක් උගතකු බිහි කරන විට පවුලකටම සමාජයකටම නැඟී සිටීමට අවශ්‍ය පරිසරය ගොඩනැගෙන බව ඔහු පැවසුවා.
වර්තමානය වන විට ඒ අරමුණු ඒ ආකාරයෙන්ම ඉටු වනවාද?
ඒ මඟින් බලාපොරොත්තු වූ ඉලක්කය ඉතා ඈතයි තිබෙන්නේ. වර්තමානය වන විට සාධනීය ලක්ෂණ දකින්න නැහැ. විශ්වවිද්‍යාල සිසුන්ට මේ පිළිබඳ ඍණාත්මක ආකල්ප තිබෙන්නේ. ඒවා නැති කරන්න විධිමත් ක්‍රමවේදයක් විශ්වවිද්‍යාල තුළ සැකසිය යුතුයි. මහපොළ ලබා දීමට පෙර සිසුන්ට ඒ පිළිබඳ අවබෝධයක් දිය යුතුයි. ඔවුන් මේ ශිෂ්‍යාධාරය ඵලදායි ලෙස තම අධ්‍යයන කටයුතු සඳහා යොදාගෙන සමාජයට වැඩදායි පුද්ගලයකු වී සමාජයට තම යුතුකම් කොටස ඉටු කළ යුතුයි. විශේෂයෙන් ඔවුන් කඩාකප්පල්කාරි ආකාරයට කටයුතු නොකළ යුතුයි.
මේ නොදැනුම්වත්භාවය දුරු කිරීමට ගෙන ඇති ක්‍රියාමාර්ග මොනවාද?
දේශපාලන අරමුණුවලින් තොරව අවුරුදු 35ක් වගේ දිගු කලක් පවත්වාගෙන යනු ලබන මේ සත්ක්‍රියාව ඉතා වැදගත් කටයුත්තක්. මේ වැඩසටහන යටතේ ‘ඥාන දර්ශන’ යනුවෙන් ආර්ථික විද්‍යාව සම්බන්ධයෙන් දරුවන්ට සම්මන්ත්‍රණ, මහපොළ ඉංග්‍රීසි ඉගැන්වීමේ වැඩසටහන් මෙන්ම ද්විතීයික ශිෂ්‍යත්ව වැඩසටහන් ඇතුළත් ක්‍රියා පිළිවෙළක් සකසා තිබෙනවා.
ලලිත් ඇතුළත්මුදලි මහතා ජීවත්ව සිටි කාලයේ ‘මහපොළ උපාධිධාරි පදනම’ යනුවෙන් ආයතනයක් හැදුවා. එහි සාමාජිකයන් කිහිප දෙනකු තවමත් ජීවත්ව සිටිනවා. අපේ බලාපොරොත්තුව මෙය නැවත ක්‍රියාත්මක කිරීමයි. මෙහි ප්‍රධාන අරමුණු කිහිපයක් තිබෙනවා. විද්‍යාත්මක ක්‍රමවේද මඟින් උපාධීධාරීන් සමාජගත කිරීම, පශ්චාත් උපාධි ශිෂ්‍යත්ව සැකසීම, විදේශ ශිෂ්‍යත්ව සැකසීම, වෘත්තීය තාක්ෂණ ක්ෂේත්‍ර වෙත යොමු කිරීම යනුවෙන්.
මහපොළ ශිෂ්‍යත්ව වැඩසටහන මඟින් තම ජීවිතය ජය ගත් ශ්‍රී ලංකාව පුරා විසිර සිටින මහපොළ ශිෂ්‍යත්වලාභී උපාධිධාරීන්ට අප මීට සහභාගි වන ලෙස ආරාධනා කරනවා. වැඩසටහන පවත්වන්නේ 2019 නොවැම්බර් මස 07 දින සවස 5.00ට ශ්‍රී ලංකා පදනම් ආයතනයේදීයි.
සංවාදය-ටිෂානි ශෂී කුමාරි/සාවිත්‍රි විජේවර්ධන
