මේ දිනවල කිඹුලාපිටිය ගැන කවුරුත් කතාබහ කරන්නේ එහි ප්‍රසිද්ධියටපත් රතිඤ්ඤා සහ ගිනි කෙළි, මල් වෙඩි සම්බන්ධයෙන් නම් නොවේ. එම ප්‍රදේශයේම මල්වෙඩිල්ලක් දල්වන්නට ගොස් පාසල් සිසුවෙකු මියයාමත් එහි උණුසුම පහව යන්නට මත්තෙන් කිඹුලාපිටියේම පවත්වාගෙන යන රතිඤ්ඤා කම්හලක ඇති වූ පිපිරීමකින් පිළිස්සුම් තුවාල ලබා එම කම්හලේ හිමිකරු මිය යාමත් යන අවාසනාවන්ත පුවත් අසන්නට ලැබීමත් සමඟය.
ගිනිකෙළි නිසා වසරකට කිඹුලාපිටිය ප්‍රදේශයෙන් මරණ හය හතක්ම වාර්තා වන බව කියන්නේ එම ප්‍රදේශයේ වැසියන්ය. මේ සටහන ගිනිකෙළි මැද ජීවිතයත් මරණයත් අතර සටනක යෙදෙමින් වෙඩි බෙහෙත් සමග තම දිවිපෙවෙත සරි කරගන්නට වෙහෙසෙන කිඹුලාපිටියේ රතිඤ්ඤා නිපදවන්නන් ගැනය. මේ ඔවුන්ගේ කතාවය.
කිඹුලාපිටිය ගම්මානයට ඇතුළු වන්නෙකුගේ නෙත පළමුව ඇදී යන්නේ දස අත දක්නට ලැබෙන නානාප්‍රකාර සතුන්ගේ නම් යෙදූ රතිඤ්ඤා සහ ගිනිකෙළි කර්මාන්තශාලා හා වෙළෙඳසැල්වල නාම පුවරු වෙතය. එකකට එකක් නොදෙවෙනි සේ ඔවුන් තම ව්‍යාපාර පවත්වාගෙන යන අයුරු බැලූ බැල්මටම පෙනේ. සෑම නිවෙසකම බට්ටන් ,රතිඤ්ඤාවැල් මෙන්ම නිලාකූරුද අලෙවි කරන්නට එල්ලා ඇත්තේ තරගයට මෙනි.
‘ජනහඬ‘රතිඤ්ඤා හා ගිනිකෙළි කර්මාන්ත ශාලාව වසර ගණනක් තිස්සේ පාරම්පරිකව පවත්වාගෙන එනු ලබන්නකි. එහි හිමිකරු නිමල් කුමාරවංශ ප්‍රනාන්දුය. පළමුව ඔහු මෙම කර්මාන්තය ගැන අප සමඟ කතාබහට එක් වූයේය.
‘‘මේ කර්මාන්තය මට උරුම වුණේ මගේ පරම්පරාවෙන්. දැන් අවුරුදු හැටක විතර කාලයක සිට අපේ පවුලේ අය මේ කර්මාන්තයේ යෙදෙනවා. මමත් මෙයට එක්වෙලා දැන් වසර තිහක් පමණ වෙනවා. අපේ තාත්තලාගේ කාලෙදි අපිට නිෂ්පාදන බලපත්‍රය කියලා කොළ කෑල්ලක් පමණයි තිබුණේ. හරිම නිදහසේ විවෘත වෙළෙඳ පොළේ අමුද්‍රව්‍ය ලබා ගෙන රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදනය කරන්නට ඉඩ පහසුකම් තිබුණා. කොහොම වුණත් 1971 කැරැල්ලෙන් පසුව විවෘත වෙළෙඳපොළේ අමුද්‍රව්‍ය ලබා ගන්න තහනමක් පැනවුණා. අපේ බලපත්‍රවලට යම්යම් නීතිරීති ප්‍රමාණයක් ඇතුළත් වුණා. ඉන් පසුව ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ මැදිහත්වීමෙන් බලපත්‍රවලට යම් කිසි අමුද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණයක් නිකුත් කළා. එය තමයි දිගින් දිගටම වසරක් පාසා අපි අලුත් කරමින් ලබාගෙන මේ කර්මාන්තය කරගෙන යන්නේ. කර්මාන්තයේ ප්‍රමාණය අනුව අදාළ නිලධාරින් පැමිණ තක්සේරුවක් කරලා තමයි අවශ්‍ය වෙඩි බෙහෙත් ප්‍රමාණ නිකුත් කරන්නේ. එයින් තමයි අපි අපේ නිෂ්පාදන සිදු කරන්නේ. මේ දවස්වල නම් රතිඤ්ඤා, ගිනිකෙළි නිෂ්පාදනය කෙරෙනවා අඩුයි. මොකද රතිඤ්ඤාවලට අව්ව අවශ්‍යමයි. වැසි සහිත කාලගුණයක එය නිපදවීම අසීරුයි. 
ඒ කාලෙ මේ ගමටම තිබුණේ බලපත්‍ර තිස්පහක් හතළිහක් පමණ ප්‍රමාණයක්. ඒත් අද වන විට බලපත්‍ර තියෙන අය දෙසීයකට ආසන්නව ඉන්නවා. අනෙක ඒ කාලෙ බලපත්‍රයක් නිකුත් කළේ ඉඩකඩ බලලා. අවම වශයෙන් අක්කර දෙක තුනක් තිබිය යුතුයි. නමුත් දැන් දේශපාලනය නිසා පොඩි මිනිස්සුන්ට ජීවත් වෙන්න ඕන කියලා පර්චස් හතළිහක ප්‍රමාණයටත් බලපත්‍ර දෙන්න පටන් අරන්. අද වන විට මුළු කිඹුලාපිටියේම දකින්න තිබෙන්නේ රතිඤ්ඤා කර්මාන්තයෙන් යැපෙන ජීවිත තමයි.“ ඔහු පවසන්නේ කිඹුලාපිටියේ ජනතාවගේ ජීවිත රතිඤ්ඤා කර්මාන්තය හා බද්ධ වී ඇති අන්දමයි.
‘‘අද වෙනදට වඩා රතිඤ්ඤාවලට සෑහෙන ඉල්ලුමක් සමාජයේ තිබෙනවා. මේ නිසා කිඹුලාපිටියේ හැමතැනම වගේ රතිඤ්ඤා විවිධ ලෙස නිපද වෙනවා. ඒ අතර බට්ටො, මල් වෙඩි වර්ගද ෂෙල්, මිනි ෂෙල් ලෙස නිපද වෙනවා. මේවා භාවිතයට ගන්නා පාරිභෝගිකයන් අනිවාර්යයෙන්ම මේවායේ තිබෙන උපදෙස් කියවා බලන්න ඕන. ඒත් ඔවුන් එහෙම නොකරන බව තමයි පෙනෙන්නේ.“ ඔහු පවසයි.
“ ගොඩක් වෙලාවට රතිඤ්ඤා, මල්වෙඩි පත්තු කරන්න ගිහින් අනතුරට ලක්වෙන්නේ, කර්මාන්තශාලා හා සේවකයන් අනතුරට ලක් වෙන්නෙ නොසැලකිල්ල නිසයි. මේ අමුද්‍රව්‍ය ගබඩා කරන්න ඕන ඈත ඈත. එය පිළිපදින්නෙ නෑ. සමහරු අමුද්‍රව්‍ය කන්ටේනර්වල ගබඩා කර තිබෙනවා. මේ නිසා සෑම වසරකම වටිනා ජීවිත හයක් හතක් නොසැලකිල්ල නිසා අහිමි වෙනවා. රතිඤ්ඤා , මල් වෙඩි ලබා ගැනීමේ දී වගකිව යුතු ආයතනයකින් වගේම ප්‍රමිතිගත තැනකින් ලබා ගන්න පාරිභෝගිකයාත් වගබලා ගත යුතුයි.‘ඔහු පවසයි.
එස්. කුමාර මහතා ද රතිඤ්ඤා කර්මාන්ත ශාලාවක කළමනාකරුවෙකි. ඔහු පවසන අන්දමට මෙම රතිඤ්ඤා කර්මාන්තය කිඹුලාපිටියේ ආරම්භ කර ඇත්තේ සූර්යා සහ මුවා යන වෙළෙඳ නාමයෙන් රතිඤ්ඤා නිපදවන්නට මූලික අඩිතාලම දැමූ කේ. ඒමිස් පෙරේරාය. විදේශීය මිතුරෙකුගෙන් ලැබුණු වට්ටෝරුවක් අත්හදා බැලීමෙන් ලංකාවේ රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදනය කළ බවත් එහි මූලික පරීක්ෂණ අත්හදා බැලීම් වතුර යට සිදු වූ බවටත් පැරැන්නන් පවසන බව කුමාර මහතා පවසයි . ඒමිස් පෙරේරාගෙන් රතිඤ්ඤා නිපදවීම ගැන උගත් බොහෝ දෙනා පසුකලක තමන්ගේම රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදන තම නිවෙස්වල ආරම්භ කිරීමත් සමඟ කිඹුලාපිටිය ගමේ හැමදෙනාම පාහේ රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදකයන් හෝ ඊට සහාය වන්නන් බවට පත් වී තිබේ.
‘‘අපි අපේ කර්මාන්ත පවත්වාගෙන යන්නේ යම් කිසි නීතිරීති මාලාවකට යටත්වයි. හුඟක් වෙලාවට ගෙවල්වල හැරුණු විට කර්මාන්තයක් ලෙස රතිඤ්ඤා නිපදවන ස්ථානවල සේවය කරන්නේ දෙමළ සහ උඩහ පළාත්වලින් ආ පිරිස්. මේ අය අතර බීඩි, සිගරට් බොන්න හුරු වූ අයත් ඉන්නවා. එ්නිසා ඔවුන් බොන බීඩියක් සිගරට් ගින්දර ටිකක් වැටුණොත් කර්මාන්තශාලාවම ගිනි අරගෙන මහා විනාශයක් වෙන්න පුළුවන්. එනිසා අපි බීඩි සිගරට් බොන සේවකයන්ට ඒවා පානය කරන්න වෙනම තැන් සකසා දී තිබෙනවා. සතියකට දෙවතාවක් පමණ ඔවුන් දැනුම්වත් කිරීම සිදු කරනවා. මම දන්නා තරමින් මේ කර්මාන්තයේ නියැලෙන කිසිම රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදකයෙක් අනතුරක් වෙයි කියලා හීනෙකින්වත් බලාපොරොත්තු වෙන්නේ නැහැ. මොකද අපිට තිබෙන සේසතම විනාශ වී යන නිසා. ඒ නිසා ව්‍යාපාරිකයා පරිස්සම් වෙනවා. කවුරු වුණත් මෙයට පුරුදු වුණාම බය ඇරෙනවා. ‘‘
‘ජය හඬ‘රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදනයේ හිමිකරු ජයතිලක මහතා ය. ඔහු අනතුරු ඇතිවන තවත් අවකාශයක් ගැන කියන්නේය.
‘අලුත් තාක්ෂණය මේ රටේ සෑම ක්ෂේත්‍රයකටම පැමිණ තිබෙනවා. රතිඤ්ඤා, මල්වෙඩිලටත් ඒ විදිහයි. සමහරු මේවා අත්හදා බලන්න ඈඳා ගන්න ගිහින් නොහිතපු විදිහේ අනතුරුවලට ලක්වෙලා සමහර විට ජීවිතයත් නැති කර ගන්නවා. හුඟක් වෙලාවට අන්තර්ජාලය, යූ ටියුබ්,ෆේස් බුක් හරහා ඔවුන් දැනුම සොයා යනවා. කොළඹින් විවිධ කෙමිකල් ගෙනැවිත් මේ ද්‍රව්‍ය සමඟ කලවම් කරලා විවිධ දේ හදනවා. අත්හදා බැලීම් කරනවා. එනිසා මේවා ගැන, නව තාක්ෂණය ගැන අපිව රජයෙන් හෝ වගකිව යුතු ආයතන මඟින් දැනුම්වත් කරනවා නම් හොඳයි. මොකද මෙය දියුණු කරන්න පුළුවන් කර්මාන්තයක්. එත් අවාසනාවකට මේ කර්මාන්තය දවසින් දවස අගාධයට යනවා.
දැන් ටොපියක් වුණත් හැදෙන්නේ නව තාක්ෂණික උපකරණ භාවිතයෙන්. ඒත් අපි තවමත් අතේ තමයි රතිඤ්ඤා බම්බුව රෝල් කිරීමේ සිට වෙඩි බෙහෙත් පුරවා නුල් යොදා අවසානයේ වැලේ ගැට ගැසීම දක්වා සිදු කරන්නේ. අපි කියන්නේ නව තාක්ෂණයත් මේ කර්මාන්තයට ලබා දුන්නොත් මෙය මීට වඩා ප්‍රමිතියෙන් යුතුව අනතුරු අවම කරගෙන දියුණු කරන්න පුළුවන් කියලයි මම හිතන්නේ. ‘ජයතිලක මහතා පවසයි.
රතිඤ්ඤා සඳහා මේ වන විට යොදා ගන්නා අමුද්‍රව්‍ය පිළිබඳ මෙම නිෂ්පාදකයින්ගේ සිත් වල සතුටක් නොමැත. මන්ද රතිඤ්ඤා සඳහා අමුද්‍රව්‍ය නියමිත ප්‍රමිතියෙන් යුතුව ලැබෙන විට අනතුරු අවම කරගෙන උසස් ප්‍රමිතියෙන් යුතුව රතිඤ්ඤා සහ මල්වෙඩි මෙන්ම ඒ ආශ්‍රිත වෙනත් නිෂ්පාදන ද කළ හැකි බව ඔවුන්ගේ අදහසය.
‘‘දැන් දැන් අපිට ලැබෙන වෙඩි ලුණු ආදිය ගැන නම් සතුටු වෙන්න බැහැ. පසුගිය පාස්කු ප්‍රහාරයෙන් පස්සේ අපිට ලැබෙන බේත් ද්‍රව්‍යයත් සීමා කරලා තිබෙනවා. කිලෝ පනහක් හම්බ වුණ අමුද්‍රව්‍ය දැන් ලැබෙන්නේ කිලෝ විසිපහක් වගේ ප්‍රමාණයක්. ඒ වගේම දැන් පිටරටින් ගෙන්වන අමුද්‍රව්‍යත් ප්‍රමිතියක් නැති පාටයි. එහෙම වුණාම අපේ නිෂ්පාදනත් බාල වෙනවා. විවිධ අනතුරු සිදු වෙනවා. මොකද එක එක රටවලින් ගෙන්වන අමුද්‍රව්‍යවල ප්‍රමිතියත් වෙනස් නිසා. මෙය තවමත් දෑතේ කර්මාන්තයක්. ඉතින් ඒ අමුද්‍රව්‍ය අඩුවෙන් කලවම් කරන්න ඕනද වැඩියෙන් කලවම් කරන්න ඕන ද කියලා අපි දන්නේ නැහැ. ඒ ගැන වගකිව යුත්තෙකුත් නැහැ. අපි අපේ දැනුම අනුව මෙය කරගෙන යනවා. 
මුල් කාලයේ දී ඊශ්‍රායලයෙන් ලැබුණු වෙඩි ලුණු උසස් ප්‍රමිතියෙන් තිබුණු බව පෙනුණා. අපේ නිෂ්පාදනත් හොඳට කළා. එත් දැන් නම් ඉන්දියාවෙන් චීනයෙන් ගෙන්වන අමුද්‍රව්‍ය ගැන සතුටු වෙන්න බැහැ. අනෙක මේ ද්‍රව්‍ය ප්‍රමිතියෙන් යුතු ද යන්න සොයා බැලීමට අපිට ලැබ් නැහැ. රජයෙන් ලබා දෙන දෙයින් අපි අපේ ව්‍යාපාරය කරනවා. මොකද අපි මේවා ප්‍රතික්ෂේප කළොත් අපේ ව්‍යාපාර බිඳ වැටෙනවා. රතිඤ්ඤා අවශ්‍ය වන කාල පසුවෙනවා. අද පාරිභෝගිකයන්ටත් ඕනෙ රතිඤ්ඤා කරලේ හරි බට්ටාගේ හරි සද්දෙ විතරයි. ඔවුන් ඉල්ලන්නේ සද්දෙන් පිපිරෙන්න ඕන කියලයි. ඉතින් සද්දෙ විතරක් බලල බැහැ. මෙය යම් ප්‍රමිතියකින් යුතුව සිදු විය යුතුයි. අනෙක රතිඤ්ඤා කරලක් වගේම ෂෙල් වගේ දේවල් පුපුරුවන්න දරුවන්ට කිසිසේත්ම ලබා නොදිය යුතුයි. පසුගිය දා මේ ප්‍ර ෙද්ශයේම දරුවෙක් මියගියෙත්, මේ වගේ ම වගකීමකින් තොරව කටයුතු කළ නිසයි. මේ ගැන තවමත් පොලීසිය වැඩිදුර පරීක්ෂණ පවත්වනවා. වැඩිහිටියන් වුණත් බීමතින් මේ දේවල් පුපුරුවන් නොයා යුතුයි. ෂෙල් වගේ මල් වෙඩි බිම වළලා පත්තු කරන්න උපදෙස් දීලා තිබෙනවා. අනෙක එය අලෙවි කරන අය අදාළ පාරිභෝගිකයාගේ නිවෙසටම පැමිණ එය ක්‍රියාත්මක කරන්න කටයුතු කරනවා. ඒ ගැන මේවා මිල දී ගන්නා පාරිභෝගිකයන් දැනුම්වත් විය යුතුයි.‘‘ඔවුහු පවසති.
කිඹුලාපිටිය පුරාම කුඩා කුඩා ගෙවල්වල ද මෙම රතිඤ්ඤා කර්මාන්තයේ නියැලෙන්නන් පරිසක් ඇත. ඔවුන් රතිඤ්ඤා බම්බු එතීමේ සිට වෙඩි ෙබහෙත් කලවම් කොට බට්ටන් හැදීම, නිලා කූරු සැකසීම ආදී කාර්යයන්වල නිරත වෙන අන්දම දක්නට ලැබේ. යොවුන් වියේ දරුවෝ ද මේවාට දායකත්වය දෙති. ඔවුන්ට මේ හැකියාව ලැබෙන්නේ අත්දැකීමෙනි.
ලිලී මාගරට් වසර ගණනක සිට නිවෙසට මෙම අමුද්‍රව්‍ය ගෙනැවිත් රතිඤ්ඤා හදා අදාළ කර්මාන්තකරුට ලබාදී මුදලක් උපයාගෙන දිවිගෙවන්නියකි.
‘‘අපි හරිම දුප්පත්. මේ විදිහට රතිඤ්ඤා බ්ට්ටෝ හදලා තමයි අපි ජීවත් වෙන්නේ. ඉතාම සුළුවෙන් තමයි එය කරන්නේ. ලයිසන් තියෙන ව්‍යාපාරිකයන්ගෙන් අමුද්‍රව්‍ය අරගෙන බට්ටෝ රතිඤ්ඤා හදලා ඔවුන්ට දීලා තමයි දවසේ වියදම හොයා ගන්නෙ...“රතිඤ්ඤා කිඹුලාපිටිය මිනිස්සුන්ගේ ජීවිත ජීවත් කරවන්නේ ඒ ලෙසය.
කිඹුලාපිටියේ නිෂ්පාදනය වන රතිඤ්ඤා පිළිබඳ නියාමනය වන ආයතන කිහිපයකි. මේ කර්මාන්තයට අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය ලබා දෙන්නේ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය හරහාය. ඒ පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පාලකවරයා ඔස්සේය. එසේම අදාළ දිස්ත්‍රික්කවලට අනුයුක්තව කටයුතු කරන පුපුරණ ද්‍රව්‍ය සහකාර පාලකවරු සිටිති. ඔවුහු වසරකට වරක් ගොස් මෙම කර්මාන්ත පිළිබඳ සොයා බලති. මෙම කර්මාන්තය නියාමනය වන ආකාරයත් මෙයින් ඇතිවන අර්බුද පිළිබඳවත් අපි පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පාලක වී. විජේසිංහ මහතාගෙන් විමසීමට කටයුතු කළෙමු.
‘මේ කර්මාන්තයට අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය අපි ලබා දෙන්නේ රාජ්‍ය ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය යටතේ රාජ්‍ය වාණිජ විවිධ නීතිගත සංස්ථාව ඔස්සේයි. සාමාන්‍යයෙන් මාසයකට අමුද්‍රව්‍ය ‘පොටෑසියම් නයිට්ට්‍රේට්‘ කිලෝ හතළිස් දහසක් පමණ මෙරටට ගෙන්වනවා. මේ වන විට ඊශ්‍රයාලයෙන් ආනයනය කළ අමුද්‍රව්‍ය අපිට ගෙන්වන්න වී තිබෙන්නේ ඉන්දියාවෙන්. මොකද ඊශ්‍රායලයේ එම කර්මාන්තශාලාව පරිසර ප්‍රශ්නයක් නිසා මේ වන විට වසා දමා තිබෙනවා. එ්නිසා ඉන්දියාවෙන් ගෙන එන අමුද්‍රව්‍ය ප්‍රමිතියෙන් අඩුයි කියලා අපිට පැමිණිලි ලැබිලා නැහැ. මේ රතිඤ්ඤා කර්මාන්තශාලාවල ප්‍රමිතිය ගැන සොයා බලන්නේ එහි වටපිටාව ගැන සොයා බලන්නේ අදාළ දිස්ත්‍රික්කයේ කර්මාන්තශාලා ඉංජිනේරුවරයා විසින්. කර්මාන්ත ශාලාවේ හෝ අදාළ ඉඩ ප්‍රමාණයේ නිෂ්පාදනය කරනු ලබන නිෂ්පාදන ප්‍රමාණය මතයි අදාළ අනුමැතිය හිමි වන්නේ. ඒ නිර්දේශයන් මත තමයි අවසරපත් ලබා දී තිබෙන්නේ. ගොඩක්වෙලාවට මේ කර්මාන්තශාලාවල අනතුරු සිදු වන්නේ නොසැලකිල්ල නිසා බව වසරකට සිදු වන අනතුරුවලින් පෙනී ගොස් තිබෙනවා. ඒවා වළක්වා ගැනීමට මේ කර්මාන්තයේ යෙදෙන්නන් කටයුතු කළ යුතුයි. යම් හෙයකින් අනතුරක් සිදු වුණු කර්මාන්තශාලාවක් නැවත පටන් ගන්නා විට ඒ ගැන හොඳින් සොයාබලා විමර්ශනයකින් අනතුරුව තමයි නැවත බලපත්‍රය අපි ලබා දෙන්නේ. ‘‘පුපුරන ද්‍රව්‍ය පාලකවරයා පවසයි.
මේ සියල්ල අතරේ කිඹුලාපිටියේ ගම්වාසීන් සතුටු වන දිනයක් ද උදාවෙයි. එය නරඹන්නට අවට ගම්වාසීන් ද ඇදී එන්නේ සතුටිනි. ඒ පල්ලියේ මංගල්‍යය යෙදෙන දින රාත්‍රියේදීය. මුළු කිඹුලාපිටිය අහස්තලයම පැය කිහිපයක් පුරා නෙක නෙක පාටින් වර්ණවත් වන්නේ මල්වෙඩි වරුසාවන්ගෙන්ය. එයට ඉඩ දී පසෙකින් ඇති ගුවන්තොටුපළේ අහස්යාත්‍රා ගමන් ද මදකට නවතා දමන්නේ ඒ හෝරා කිහිපයේ දිවිය පුරාම වෙඩි බෙහෙත් සමඟ දුක් විඳින ගම්වැසියන්ගේ සිත් තුළ පවතින සතුට දෝරේගලා යන්නට මල්වෙඩි දැල්ලෙන් අසිරිමත් වන අහස්තලයට ඉඩ දීය.
ජායාරූප - රුවන් ද සිල්වා
