“අවුරුදු ගණන් දුක් විඳලා හම්බ කරපු සේසතම හොරා කෑවා... දැන් අපට ලෙඩට දුකට බේතක් ගන්නවත් සල්ලි නෑ“ අයෙක් එසේ පවසද්දී තවකෙක් “මහත්තයෝ අපි බුලත්විට... ලොතරැයි විකුණලා දවසේ කීයක් හරි හම්බ කරලා දාපු සොච්චමත් මේ තක්කඩියා කෑවා..“
ගම්පහ ප්‍රදේශයේ කලෙක සිටම වූ මූල්‍ය වංචාවකින් පීඩා විඳින ගනුදෙනුකරුවන් පිරිසක් නඟන මැසිවිල්ලකි ඒ. ගම්පහ දිස්ත්‍රික් සණස සංගමයේ සභාපති, ගම්පහ නාගරික සණස සංගමයේ උපසභාපති මෙන්ම ගම්පහ සංවර්ධන සමාගමේ සභාපති ලෙස වැජඹුණු නීතිඥයකු ද වන ලලිත ජයසූරිය එකී මූල්‍ය වංචාවේ ප්‍රධාන සැකකරුයි.
ඔහු, පසුගිය 17 වැනිදා අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට ලැබුණු පැමිණිලි අනුව අත්අඩංගුවට පත් වී මේ වන විට රක්ෂිත බන්ධනාගාරගත කරනු ලැබ සිටී.
දිවුලපිටිය, මැදගම්පිටියේ පදිංචිකරුවකු වන හැටහය හැවිරිදි නානායක්කාර ජයසූරිය අප්පුහාමිලාගේ ලලිත ජයසූරිය පෙර සඳහන් කළ තනතුරු දරමින් කර ඇතැයි කියන වංචාවේ මූල්‍යමය වටිනාකම කෝටි 500කට ආසන්න බව සැල වේ.
පසුගිය දිනෙක අප ගම්පහ ප්‍රදේශයේ කළ සංචාරයකදී එකී වංචාවට හසු වී කරකියාගත නොහැකිව සිටින දහසක් පමණ වන ගනුදෙනුකරුවන් එක් වී පිහිටුවාගත් ගම්පහ දිස්ත්‍රික් සණස තැන්පත්කරුවන්ගේ සංගමයේ සභාපතිවරයා වන සුනිල් ප්‍රේමසිරි පැවැසුවේ මෙවැන්නකි.
“ගම්පහ දිස්ත්‍රික් සණස සංගමය කියන්නෙ ශ්‍රේෂ්ඨ ආයතනයක්. මිනිස්සු පුදුම විශ්වාසයක් ඇති කරගෙන හිටිය තැනක්. තැන්පත්කරුවෝ තුන්දහසකට වැඩිය හිටියා. මේ දිස්ත්‍රික්කයේම තියෙන කුඩා සණස සමිති ඇතුළු බොහොමයක් සමිති, සංගම් විශාල මුදල් ප්‍රමාණයක් තැන්පත් කරලා තිබුණේ මෙතැන. මං හිතන්නෙ මේ වංචාවට හසුවෙලා ඉන්න ප්‍රමාණය දහස් ගානක්. දහ, පහළොස්දාහ දාපු මිනිස්සු කොච්චරද කියන්න බෑ. බැංකුවේ කෝටි 400කට වැඩි වත්කමක් තිබුණා. ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියන්ට 15%ක පොලියක් දෙනවා කියපු නිසා මාත් මීට අවුරුදු හතරකට පමණ පෙර සිට ලක්ෂ 29ක් දක්වා වරින්වර තැන්පත් කළා. මාසෙට පොලිය 20000ක් විතර හම්බ වුණා. ඒකෙන් තමයි ගෙදර වියදම කළේ. පොලිය ගන්න පහුගිය අප්‍රේල් 11 වැනිදා ආවාම කළමනාකාර තුමිය කීවා, 'අනේ මහත්තයා බැංකුව පාඩුවෙලා... බැංකුව වහලා. සල්ලි දෙන්න විදිහක් නෑ' කීවා. මං දෙලෝ රත් වුණා. එදා ඉඳන් මේකේ තැන්පත්කරුවන් අසරණ වුණා.
සමහර ගනුදෙනුකරුවන් අද වන විට මියගිහින්. ඒ අයගේ මරණ සහතික අරන් ආවත් මේ අය සල්ලි දුන්නෙ නෑ... මෙයාලා මුලින්ම ගත්තෙ මියගිය අයගේ ගිණුම්වල මුදල්. පස්සෙ ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියෝ අල්ලගෙන ඒ අයගේ සල්ලි ටිකත් 
හොරා කෑවා. මං වගකීමෙන් කියනවා, ලලිත් ජයසූරිය මුළු පවුලම නඩත්තු කළේ මේකෙන්. ඔහුගේ පුත්තු දෙන්නෙක් ඉන්නෙ ඇමෙරිකාවේ. මෙහි අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයේ එක් නිලධාරියෙක් අනූනව වතාවක් රට යවලා තියෙන බවට ආරංචියි. අපි කියන්නෙ මෙවැනි දුක්ඛදොමනස්සයන් නිසා අසාධාරණයට ලක් වන ජනයා දිහා රජයෙන් මෙන්ම වගකිවයුත්තන් බැලිය යුතුයි. මෙහෙම බැංකු, සමිති සමාගම් බිඳ වැටෙනවා නම් ජනතාවට අත්වන ඉරණම කුමක් ද? එම නිසා කිසියම් හෝ වගකිවයුත්තෙක් මීට මැදිහත් වෙලා අපට සහනයක් අරන් දෙන්න... ඒක පිනක්... ඒ වගේම මෙවැනි වංචාකාරයන්ට දැඩි දඬුවම් දිය යුතුමයි...“
රැකියාවන්හි නිරතව ජීවිතයේ සැඳැ සමය විශ්‍රාම සුවයෙන් ගෙවන බොහෝ දෙනා ලෙඩට දුකට අවැසි බෙහෙත් ටික ගෙන තිබුණේද ලැබුණු පොලියෙනි. එහෙත් ඔවුනට අද අත් වී තිබෙන්නෙ ඛේදනීය ඉරණමකි. එදිනෙදා කුලියක් කරමින් කඩල ගොට්ටක්, බුලත්විටක්, කජු පැකට්ටුවක් විකුණමින් හෝ ත්‍රිරෝද රථයක් කුලී කරමින් ජීවිතය ගැටගසාගත් බොහෝ දෙනෙකුද ගමේ නගරයේ මෙවැනි සණස සංගම්වල ගනුදෙනුකරුවන්ය. ඔවුන් එදිනෙදා ලැබෙන සොච්චමෙන් කොටසක් ආයෝජනය කරන්නෙ ඉදිරි බලාපොරොත්තු ගොන්නක් කරපින්නාගෙනයි. එහෙත් ගම්පහ දිස්ත්‍රික් නාගරික සණස සංගමයේ තැන්පත් කළවුන්ට අද යන-එනමං නැත්තෙ සිදු වී තිබෙන වංචාවේ බැරෑරුම්කම නිසාය.
මේ දිස්ත්‍රික් සංගම් බැංකුවේ ලක්ෂ පහක මුදලක් තැන්පත් කළ ත්‍රිරෝද රථ රියැදුරෙකු වන කඩවත ජගත්ට අද අත් වී තිබෙන අභාග්‍යසම්පන්න ඉරණම ගැන පැවැසූ කතාව මෙසේය.
“මගේ බිරියගේ ඉඩම් කෑල්ලක් තිබිලා විකුණලා හම්බ වුණ ලක්ෂ පහක් තැන්පත් කළා අවුරුද්දක කාලෙකට. ගිය අටවැනි මාසෙ සල්ලි ගන්න තිබුණේ. ඒ අරන් මල්ලිගේ විවාහෝත්සවයට ලක්ෂ තුනක් දෙන්න හිටියේ. සල්ලි ගන්න ආවම බැංකුව වහලා. මල්ලිගේ මඟුලට සියල්ල සූදානම් කරලා තිබුණේ. අන්තිමට සල්ලි දුන්නෙ හම්බ කරන් කාපු ත්‍රිවිල් එක උකස් කරලා. අද මට හයර් දුවන්න ත්‍රිවිල් එකකුත් නෑ. මේ වෙච්ච දෙයින් රස්සාවත් නැතිව මගේ දරු පවුල නඩත්තු කරගන්නත් බැරුවයි ඉන්නෙ... අපි පත් වෙලා තියෙන දුක්මුසු තත්ත්වය රටේ නායකතුමාටවත් පෙනෙනවා නම්.... අපිට සාධාරණයක් කරන්න...“
මෙරට ගම්දනව්වල ජනයාට හදිසියකට අතමාරුවක් කරගන්නා සේ ඉතාම සරලව මූල්‍ය ගනුදෙනු කිරීමට ගමේ තිබෙන විශ්වසනීය සහ සරලම ආයතනයක් ලෙස සණස ප්‍රකටව තිබේ. 1906 සකසුරුවම් හා ණය ගනුදෙනු සමූපකාර සමිතිය ලෙස ආරම්භ වූ එම සමිතිවලට 1978 දී පී. ඒ. කිරිවන්දෙණිය මහතාගේ සංකල්පයක් මත සණස නාමය එක් විණි.
රටපුරා පැතිරි තිබෙන අටදහසක් පමණ වන සණස සමිති ඉතාම විනිවිදභාවයෙන් සහ විශ්වාසයකින් ගනුදෙනුකරුවන් සමඟ කටයුතු කරද්දී අතළොස්සක් වූ සමිති කිහිපයක නිලධාරින්ගේ ක්‍රියාකලාපය නිසා සමස්ත සණස සමිති ව්‍යාපාරයටම මරු පහරක් වැදි තිබේ. පසුගිය කාලයේ මහත් ආන්දෝලනයක් වූ විගොඩ, මහරගම වත්තේගෙදර, නාවාන, කොලොන්නාව, ගොතටුව සමිතිවලටත් වඩා කෝටි සිය ගණනක මූල්‍ය වංචාවක් සිදු වී ඇති බවට සැල වන ගම්පහ සණස මූල්‍ය වංචාව සුළු-පටු වංචාවක් නොවන බව මේ වන විට අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තු විමර්ශනවලින් හෙළි වෙමින් තිබේ.
වංචාවේ මූලිකයා වන ලලිත ජයසූරිය විසින් සිදු කර ඇත්තේ ඔහු විසින් සභාපතිත්වය දැරු ගම්පහ දිස්ත්‍රික් සණස සංගමයේ සහ උපසභාපතිත්වය දැරු ගම්පහ නගර සණස සංගමයේ මුදල් අයථා ලෙස ඔහුගේ සභාපතිත්වයෙන් සහ ඥාති හිතෛෂින්ගේ එකතුවකින් පිහිටුවාගත් ගම්පහ සංවර්ධන සමාගමට (GDC) පොම්ප කරමින් කෝටි ගණනක වංචාවක් සිදු කිරීමයි. එකී වංචාවෙන් ලලිත බන්ධනාගාරයේ ගතකරද්දී අසරණ මිනිසුන්ට ලක්ෂ ගණනකට අත්වූ ඉරණමට වන්දි ගෙවන්නට සිදු වී ඇත්තෙ හූල්ලමිනි. ඇතැමෙකු කෝටි ගණනින් මුදල් තැන්පත් කර ඇත.
අප ගම්පහ දිස්ත්‍රික් සණස බැංකු පරිශ්‍රයට ගොස් සිටියදීත් තැන්පත්කරුවෝ බොහෝ දෙනෙක් පැමිණෙන්නෙ තැන්පත් කළ මුදලින් කිසියම් ප්‍රමාණයක් හෝ රැගෙන යෑමටයි. අත්වාරුවකින් පැමිණ සිටි රත්නාවලි මහත්මිය,
“මගේ කකුලේ ඔපරේෂන් එකක් කරන්න තියෙනවා. දවස ගාණේ ඇවිත් මගේ සල්ලි ඉල්ලුවා. දෙන්නෙ නෑ. දැන් අපට මේවා කියන්න තියෙන්නෙ මාධ්‍ය විතරයි. කවුරුහරි වගකිවයුත්තෙක් අපට සහනයක් සලසා දුන්නොත් ලොකු පිනක්... ඔපරේෂන් එක ඉක්මනටම කරගන්න බැරි වුණොත් මට සදහටම ඇවිදින්න බැරි වෙන තත්ත්වයක් තියෙන්නෙ.“
තවත් ලක්ෂ ගණනක මුදලක් තැන්පත් කළ රජයේ රැකියාවක නියුතුව විශ්‍රාමික නිමල් කරුණාතිලක මහතා ලලිත ප්‍රමුඛ වංචාකාරයන් මුදල්වලට කළ-කී දෑ ගැන කියන්නෙ, “මෙයාලා අපේ සල්ලි නිකරුණේ නාස්ති කළා. විදේශ සංචාර අවුරුද්දකට හතර පස් සැරේ ගිහින්. මං කියන්නෙ ලලිත ජයසූරිය විතරක් නොවෙයි, මීට වගකිවයුතු සියලු දෙනාම අත්අඩංගුවට ගෙන අපට සාධාරණයක් කරදෙන ලෙසයි... මෙයාලා අපේ මුදල්වලින් නොයෙක් විදිහට වංචා කළා. ව්‍යාපෘතිවලට කියලා අඩු මුදලට ඉඩම් අරන්. හැබැයි මෙතැන පොත්වල ලියැවිලා තියෙන්නෙ විශාල මිල ගණන්. ඒවා වෙන්දේසි කරන්න ගියාම විශාල 
මිල ගණන් කියනවා. ඒ කියන්නෙ රුපියල් සියය වටිනාකමක් තියෙන එක රුපියල් දාහක් වගේ... මිනිස්සු ගන්නෙ නෑ. ඒ මදිවට කාමර දහයකට ප්ලෑන් පාස් කරන් කඩ කාමර 15ක් විතර හදලා. ඒවත් විකුණලා සල්ලි අරන්... ඒත් දැන් සල්ලිවලට වෙච්ච දෙයක් නෑ.“
ගම්පහ දිසාවේ තිබෙන 400ක් පමණ වන කුඩා සණස සමිතිවලින් බොහොමයක මුදල් තැන්පත් කර ඇත්තෙ මෙකී දිස්ත්‍රික් බැංකුව තුළයි. කෙසේ හෝ දහස් ගණනක් වන තැන්පත්කරුවන් චෝදනා කරන්නෙ දැනට බැංකුව පවත්වාගෙන යන ගොඩනැගිල්ලද ලලිත ජයසුරිය ප්‍රමුඛ කණ්ඩායම උකස්කර ඇති බවයි.
ලලිත ජයසූරියගේ වංචාවෙන් ගම්පහ දිස්ත්‍රික් සණස සංගමයේ තැන්පත්කරුවන් සේම ගම්පහ නාගරික සණස සංගමයේ ගනුදෙනුකරුවන්ද වංචාවට හසු වී ඇත. මේ වන විට නාගරික සණසේ එම වංචාව රුපියල් කෝටි 72ක් බව එහි වත්මන් සභාපති අජිත් පෙරේරා මහතා කීවේය.
 |
| ලලිත ජයසූරිය |
“ඔය ලලිත ජයසූරිය අදටත් මෙහි උපසභාපතිවරයායි. 1960 තමයි මේ සණස ආරම්භ කරලා තියෙන්නෙ. එදා පත් වුණ සභාපති පසුගිය මාර්තු 15 වැනිදා තමයි වෙනස් වුණේ. ඊට පස්සෙයි මාව පත් වුණේ. මං පත් වන විට මේ සණස ශාඛාවේ ද්‍රවශීලතාවක් නැහැ. එම නිසා තැන්පත්කරුවන්ට මුදල් දීමට හැකියාවක් තිබුණේ නෑ. ගනුදෙනුකරුවෝ 2885ක් හිටියා. මං පත් වන විට කෝටි 93ක් තැන්පත්කරුවන්ට දෙන්න තිබුණා. මෙහි සල්ලි සම්පූර්ණයෙන්ම ආයෝජනය කර තිබුණේ ලලිත ජයසූරියගේ සභාපතිත්වයෙන් යුත් ගම්පහ සංවර්ධන සමාගමෙයි. තැන්පත්කරුවන්ට දිය යුතු ප්‍රමාණය මම කෝටි 72ක් දක්වා අඩුකරගත්තා. ඒ සංවර්ධන සමාගමේ ඇතැම් දේපළ අත්පත් කරගෙන. අද වන විට අපට ලැබෙන්න තියෙන රුපියල් කෝටි 72න් 70ක්ම දිය යුත්තෙ සංවර්ධන සමාගමයි. ඉතින් හිතන්න පුළුවන්නෙ කර තිබෙන වංචාව. සණස ව්‍යවස්ථාව අනුව කාරක සභාවට දෙන්න පුළුවන් උපරිම ණය ප්‍රමාණය රුපියල් ලක්ෂ දහයක් වගේ. ඒත් 2007 මේ සණසෙන් ජීඩීසී එකට පළමුවැනි ණය ලෙස හාරකෝටි අනූහයලක්ෂයක් දීලා. ඒක විශාල නීති විරෝධි ගනුදෙනුවක්. එයත් හරිහැටි නොගෙවද්දී තව තවත් ණය දීලා කෝටි ගණනින්.
එවැනි ගනුදෙනුවලදී මං දකින ලොකුම අඩුපාඩුව වෙලා තියෙන්නෙ අපව නියාමනය කරන සමූපකාර දෙපාර්තමේන්තුවෙන්. යම් වැරැද්දක් වෙනවා නම් ඒ වැරැද්ද අධීක්ෂණය කොට වහා ඒ අය ඒ දේ නිවැරැදි කළ යුතුයි. 2007 ඉඳන් 2017 දක්වා ණය දීලා. ඒ සියල්ල විගණනය වුවත් වැරැද්ද නිවැරැදි කරලා නෑ. එසේම පිරිස් බල තක්සේරුවත් කරලා නෑ. වැඩ කරන සේවකයන් පවා අරගෙන තියෙන්නෙ සමූපකාර කොමිෂන් සභාවේ අනුදැනුමකින් තොරවයි. මේ පුද්ගලයා බැංකුවට උකස් කරලා තියෙන ඇතැම් දේපළ වෙනත් අයට විකුණලා. මේ වන විට අපරාධ පරීක්ෂණ නිලධාරින් අහිංසක මිනිසුන්ගේ මුදල් වංචා කළ අපරාධකාරයන් නීතියේ රැහැනට කොටු කරගැනීමට විශාල මෙහෙයක් කරනවා. මං ඒ නිලධාරින් කරන කාර්යභාරය ඉතාම අගය කොට සලකනවා..“
බැංකු ගනුදෙනුකරුවන්ට පමණක් නොව ලලිතගේ වංචාවට හසුව ඇත්තෙ ගම්පහ සංවර්ධන සමාගම විසින් ගම්පහ සහ ඒ අවට ඉදි කළ මහා පරිමාණ නිවාස සහ සාප්පු සංකීර්ණ ව්‍යාපෘති මඟින් නිවාස, කඩ කාමර මිලට ගත් අය ද එකී වංචාවට ගොදුරු වී ඇත. ඇතැම් දෙනා නිවාස හෝ කඩ කාමර වාරික ක්‍රමයට මිලදී ගෙන ඇත. එකී පුද්ගලයන්ට ඊට අදාළ ඔප්පුව ලැබෙන්නේ සියලු වාරික ගෙවා දැමීමෙන් පසුවය. වාර්තා වන ආකාරයට එකී පුද්ගලයන්ගේ ඔප්පුද මේ වංචාකාරයන් වෙනත් සමාගම්වලට උකස්කොට මුදල් ලබාගෙන ඇති බවකි.
රටේ සෑම දේශපාලන ව්‍යාපාරයකම සාමාජිකයන් සමඟම කුලුපගව සිටිමින් ලලිත, තමනගේ මුදල් කොල්ලකෑ බව පවසන වංචාවට හසුවූ තැන්පත්කරුවෝ මේ වන විට ලලිතට එරෙහිව මූල්‍ය අපරාධ අංශයේ, අල්ලස් හා විමර්ශන කොමිෂන් සභාවේ මෙන්ම ගම්පහ පොලිසියටද පැමිණිලි රැසක්ම කර ඇත. ගම්පහ පොලිස් ස්ථානාධිපති ලක්ෂ්මන් බණ්ඩාර කීවේ මේ වන විට පැමිණිලි සියයකට අධික ප්‍රමාණයක් ලැබී ඇති බවත්, ඒ සියලු පැමිණිලි අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට යොමු කරන බවයි. බොහෝ ගනුදෙනුකරුවන්ගෙන් චෝදනා එල්ල වන්නෙ සණස හෙවත් සකසුරුවම් සහ ණය ගනුදෙනු සමූපකාර සමිති නියාමනය කරන බස්නාහිර පළාත් සමූපකාර සංවර්ධන දෙපාර්තමේන්තුවෙන් මෙකී ආයතන ගැන නිසි නියාමනයක් නොවූ බවටයි. සිදු වී තිබෙන වංචා ගැනත් ඔවුනට එල්ලවී තිබෙන චෝදනා ගැනත් විමසීමක් කළේ බස්නාහිර පළාත් සමූපකාර සංවර්ධන කොමසාරිස් රුවිනි විජේවික්‍රම මහත්මියගෙනි.
“ලොකු වැරැද්දක් වෙලා තියෙනවා... අපි ඒ ගැන මේ වන විට පොලිසියටත් පැමිණිලි කර තිබෙනවා. අපේ පැත්තෙන් විය යුතු සියලු දේම සිදු කරනවා. ඒ වගේම ගනුදෙනුකරුවන්ට සාධාරණයක් ඉටු කිරීම වෙනුවෙන් අපට කරන්න පුළුවන් උපරිම කාර්යභාරය සිදු කරමින් සිටිනවා...“ මෑතකදී එකී තනතුරට පත් ඇය එසේ කීවත් පෙර සිටි නිලධාරින් මේ මහා වංචාව දෙස ඇස් කන් යොමු නොකොට සිටි බවත් එහි කොටස්කරුවන් වී ඇති බවත් පෙනෙන්නට තිබීම සැබෑ තත්ත්වයයි. එම නිසා කෙසේ හෝ මුදල් තැන්පත් කළ අයට සාධාරණයක් ඉටු කිරීම වෙනුවෙන් සමූපකාර සංවර්ධන දෙපාර්තමේන්තුව කඩිනම් වැඩපිළිවෙළක් ක්‍රියාත්මක කළ යුතුමය.
මූල්‍ය ආයතනයකින් ඔබ්බට ගොස් සණස යනු ගනුදෙනුකරුවන්ගේ සුබසාධනයට, දිළින්දන් නඟා සිටුවීමට සමාජ සත්කාරයන් සිදු කරමින් ගම්දනව්වල ජනයාගෙන් ප්‍රශංසා ලබන ආයතනයකි. එහෙත් මෙවන් හොර තක්කඩින් නිසා එකී සණස සමිතිවලට ඉදිරියේදී අත් වන්නෙ කුමන ඉරණමක්ද යන්න තිබෙන්නෙ ප්‍රහේලිකාවකි. ගරු කටයුතු තනතුරක් ලෙස සලකමින් ස්වේච්ඡාවෙන් සණස තනතුරු හොබවන පුද්ගලයන් අතරට සටකපට සොරුන් පැමිණීම මහත් අභාග්‍යයකි.
එම නිසා නියපොත්තෙන් කැඩීමට තියෙද්දී පොරොවෙන් කඩන්නටත් බැරි තත්ත්වයක් උදා වීමට පෙර වගකිවයුත්තන් උපරීමය සිදු කොට සණසට අත් වන අවමානයෙන් ගලවාගැනීමට වෙර දරනවා සේම සමිතිවල සාමාජිකයන්ද තමන්ගේ රුපියල හෝ ආයෝජනය කරන සමිති, සංගම් පිළිබඳ නිසි අවධානයකින් පසුවීම වැදගත්ම කරුණකි.
ඡායාරූප - කැලුම් ලියනගේ
