ශ්රී ලංකාව ඉංග්රීසි අධිරාජ්යවාදීන්ගෙන් නිදහස ලබා තිස් වසරක් සම්පූර්ණ වූයේ 1978 පෙබරවාරි 04 වැනිදා ය. විජාතිකයන්ගෙන් මිදී දිනාගත් නිදහස අභිමානයෙන් සමරන එම අවස්ථාවේ තවත් සුවිශේෂි සිද්ධියක් ශ්රී ලාංකේය ඉතිහාසයට එකතු විය. ඒ, එම ඓතිහාසික මොහොතේ ශ්රී ලංකාවේ ප්රථම විධායක ජනාධිපති ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතා ජනාධිපති ලෙස දිව්රුම් දීමයි.
ගාලු මුවදොර පිටියේදී අති උත්කර්ෂවත් අන්දමින් පැවැති නිදහස් උලෙළේ විශේෂ වේදිකාවක සිටි ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතා එවකට අග විනිසුරු ලෙස කටයුතු කළ නෙවිල් සමරකෝන් මහතා ඉදිරියේ දිව්රුම් දුන්නේ පෙරවරු 8.58ට යෙදුණු සුබ නැකතටය. ඊට පෙර එදින උදෑසන කොල්ලුපිටියේ ශ්රී ධර්මකීර්ති ආරාමයේ පැවැත්වූ ආගමික උත්සවයකට සහභාගි වී ආගමික වතාවත්වල යෙදී සංඝ රත්නයේ ආශීර්වාදය ලබාගැනීමට ද එවකට අගමැති වූ ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතා අමතක කළේ නැත.
30 වැනි නිදහස් උලෙළට සහභාගි වී සිටි සම්භාවනීය ආරාධිතයන් රැසක් මැද හමුදා උත්තමාචාර, හමුදා පෙළපාළි මැද දිව්රුම් දුන් ප්රථම විධායක ජනාධිපතිවරයාගේ මංගල නිල කාර්ය වූයේ ජනාධිපති විද්යාලය විවෘත කිරීමයි. ඉන් අනතුරුව එදිනම දහවල් 12.55ට යෙදුණු සුබ මොහොතින් ජනපති මන්දිරයට සැපත් වූ ජනාධිපතිතුමාට ත්රිවිධ හමුදා බළඇණියේ උත්තමාචාරය සමඟ වෙඩිමුර 21ක් පිරිනැමිණි.
ජනාධිපති පදවි ප්රාප්තිය නිමිත්තෙන් පෙබරවාරි 05 වැනි දින ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතා මහනුවර ශ්රී දළදා මාලිගාවට “කඩොල්” නමැති ඇත් පැටවා පූජා කළ අතර ඇත් පැටවාව භාර ගනු ලැබුවේ සිරිමල්වත්තේ ආනන්ද මල්වතු පාර්ශ්වයේ මහා නායක හිමියන් සහ පලිපාන ශ්රී චන්දානන්ද අස්ගිරි පාර්ශ්වයේ මහ නායක හිමියන් ඇතුළු සංඝරත්නය විසිනි. එදින විශේෂ දළදා ප්රදර්ශනයක් ද පවත්වා තිබෙන්නේ ජනපති පදවි ප්රාප්තිය නිමිත්තෙනි.
ජනපති, අගමැති ඇතුළු මැති ඇමතිවරුන්ගේ සහභාගිත්වයෙන් පැවැති විශේෂ දළදා ප්රදර්ශනයට ඉන්දියා රජයේ විශේෂ නියෝජිත, ස්වදේශ ඇමති චරාන් සිං සහ ඇමෙරිකා ජනාධිපති ජිමී කාටර්ගේ විශේෂ නියෝජිතවරියක වූ කැරල් ලෙයිස් යන අයද සහභාගි වූහ. එදා දියවඩන නිලමේ ලෙස කටයුතු කළේ නිශ්ශංක විජේරත්නය. එදින ලංකාවේ ප්රථම විධායක ජනාධිපති ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතා ජාතිය ඇමතුවේ දළදා මාලිගාවේ පත්තිරිප්පුවේ සිට ය.
එදා ප්රථම ජනපති පදවි ප්රාප්තිය වෙනුවෙන් රට පුරා උත්සව සංවිධානය කෙරිණි. එම උත්සව අවස්ථාවලට සහභාගි වීම සඳහා පෙබරවාරි 06 වැනි සඳුදා රජයේ සහ බැංකු නිවාඩු දිනයක් ලෙස ප්රකාශයට පත් කර තිබේ.
ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතාගේ ප්රථම ජනපති පදවි ප්රාප්තිය මහ ඉහළින් සමරනු ලැබූව ද දෙවැනි ජනපති පදවි ප්රාප්තිය සිදු වූයේ නිහඬවමය. අඩුව වශයෙන් ඒ සම්බන්ධයෙන් ඡායාරූපයක්වත් පුවත්පත්වල පළ වී නැත. වාර්තා වී තිබෙන එකම සිද්ධිය වන්නේ ජයග්රහණයෙන් පසු කොළඹ නගර සභාවේ සිට ජනතාව අමතා කතා කිරීමය.
ඔහුගේ දෙවැනි පදවි ප්රාප්තිය සිදු වූයේ 1982 ඔක්තෝබර් 20 වැනි දින පැවැති ලංකාවේ ප්රථම ජනාධිපතිවරණයෙන් පසුවය. 1982 ඔක්තෝබර් 20 වැනි දින පැවැත්වූ ජනාධිපතිවරණය ලංකාවේ ප්රථම ජනාධිපතිවරණය ලෙස ඉතිහාසගත වී තිබෙන්නේ 1978 දී විධායක ජනාධිපති බලයට පත් වූයේ ජනාධිපතිවරණයකින් නොවන නිසාය. එදා ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතා ලංකාවේ පළමු විධායක ජනාධිපති ලෙස පත් වූයේ 1977 ජූලි 21 වැනි දින පැවැත්වූ මහ මැතිවරණයෙන් 5/6 ක බලය සහිතව අත්පත් කරගත් විශිෂ්ට ජයග්රහණයත් සමඟ ඒකඡන්දයෙනි. එහෙත් 1982 පැවැත්වූ ප්රථම ජනාධිපතිවරණයේදී එක්සත් ජාතික පක්ෂය නියෝජනය කරමින් තරග වැදුණු ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතා එයින් ජයග්රහණය කළේ 52.91%ක් හිමි කරගනිමිනි.
ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතාගේ ධුර කාලය අවසන් වීමත් සමඟ ලංකාවේ දෙවැනි විධායක ජනාධිපති ලෙස බලයට පත් වූයේ ආර්. ප්රේමදාස මහතාය. ඒ 1989 ජනවාරි 02 වැනිදා ය. එක්සත් ජාතික පක්ෂය නියෝජනය කරමින් ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වූ අගමැති ආර්. ප්රේමදාස මහතා ජයග්රහණය සඳහා ලබාගත් ඡන්ද ප්රතිශතය 50.43%ක් විය. 1989 ජනවාරි 02 වැනිදා ඔහු අග විනිසුරු පාරින්ද රණසිංහ ඉදිරියේ දිව්රුම් දුන්නේ මහනුවර දළදා මාලිගයේ ඓතිහාසික පත්තිරිප්පුවේ සිට ය. එම උත්සව අවස්ථාවට ත්රිවිධ හමුදාපතිවරු, පොලිස්පති, දියවඩන නිලමේ නෙරංජන් විජේරත්න සමඟ ජනපති ආර්යාව හේමා ප්රේමදාස, එකම පුතු සජිත් ප්රේමදාස හා එකම දියණිය දුලාංජලි ප්රේමදාස යන අය ද සහභාගි වූහ.
මහනුවර දළදා මාළිගාව ඉදිරිපිට ජනගඟක් ගලා තිබිණි. ඔවුන්ගේ ප්රීති ඝෝෂා හඬ නැඟුණේ මංගල බෙර වාදන පරයමිනි. ත්රිවිධ හමුදා උත්තමාචාර පුද කිරීමෙන් පසුව ආර්. ප්රේමදාස මහතා “නාලක” නමැති ඇත් පැටවාව පූජා කළේ ජනපති පදවි ප්රාප්තිය නිමිත්තෙනි. ඉන් අනතුරුව පරවියන් අහසට මුදාහළ ජනාධිපති ආර්. ප්රේමදාස මහතා මඟ දෙපස සිටි ජනතාව සමඟ සුහද කතාබහක යෙදෙමින් ක්වින්ස් හෝටලය දක්වා පයින් ඇවිද ගියේය.
මෙරට තෙවැනි විධායක ජනාධිපති ලෙස පත් වූයේ ඩී.බී. විජේතුංග මහතා ය. එහෙත් ඔහු එම ධුරයට පත් වූයේ ජනපතිවරණයකින් නොවේ. ජනපති ආර්. ප්රේමදාස මහතාගේ හදිසි අභාවයත් සමඟිනි. 1993 මැයි 01 වැනි දින මැයි පෙළපාළියේ ගමන් කරමින් සිටි ජනපති ආර්. ප්රේමදාස මහතා ඇතුව පිරිසක් බෝම්බ ප්රහාරයකට ගොදුරු වීමෙන් ජීවිතක්ෂයට පත් වූහ. එයින් පුරප්පාඩු වූ ජනාධිපති ධුරයේ වැඩ බැලීම සඳහා එවකට අගමැති ලෙස කටයුතු කළ ඩී.බී. විජේතුංග මහතාව පත් කරනු ලැබීය.
නිල කාලය අවසන් වීමට පෙර ඇබෑර්තුවක් ඇති වූ විට මසක් ඇතුළත පාර්ලිමේන්තුව රැස් වී රහස් ඡන්දයකින් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්රීවරයකු ජනාධිපති ධුරයට පත් කර ගත යුතු බව ශ්රී ලංකා ප්රජාතාන්ත්රික සමාජවාදි ජනරජයේ ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාවේ 40 (1) (අ) සහ (ආ) වගන්තිවලින් දක්වා තිබේ. ඒ අනුව නව ජනාධිපති තේරීමේ පාර්ලිමේන්තු ඡන්දය සඳහා එක්සත් ජාතික පක්ෂයෙන් ඩී.බී. විජේතුංග මහතා ඉදිරිපත් කිරීම සුදුසු යැයි එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ සභාපති දොස්තර එම්.සී.එම්. කලීල්ගේ අදහසට අනුව නම යෝජනා කළේ එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ මහ ලේකම් සිරිසේන කුරේ විසිනි. එවකට උසස් අධ්යාපන ඇමති ඒ.සී.එස්. හමීඩ් මහතා එම යෝජනාව ස්ථිර කළේය.
මේ අතරවාරයේ දී විපක්ෂයෙන් සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක මැතිනියගේ නම යෝජනා කිරීමට අදහස් කරන බව ගාමිණි දිසානායක මහතා පැවසීය. එහෙත් ජනපති අභාවයකදී ජනාධිපති ධුරය සඳහා තරග වැදීම නුසුදුසු බව ශ්රී ලංකා නිදහස් පාක්ෂිකයන්ගෙන් මතු වූ බැවින් 1993 මැයි 07 වැනි දින පාර්ලිමේන්තුවේ ඒකඡන්දයෙන් ඩී.බී. විජේතුංග මහතා ජනාධිපති ධුරයට පත්විය. ඩී.බී. විජේතුංග මහතා කොළඹ කොටුවේ පිහිටි ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලයේ දී අග විනිසුරු ජී.පී. ඇස් ද සිල්වා ඉදිරියේ මැයි 07 වැනි දින දිව්රුම් දුන්නේ කිසිදු උත්සවකින් තොරවමය. ඊට සහභාගි වූයේ ත්රිවිද හමුදාපතිවරුන්, පොලිස්පති සහ ජනාධිපති ලේකම් කේ.එච්.ජේ. විජයදාස යන අය පමණි.
තෙවැනි ජනාධිපති ධුර කාලය 1994 දී අවසන් වීමට නියමිත වූ අතර 1994 නොවැම්බර් පැවති ජනාධිපතිවරණය සඳහා ඩී.බී. විජේතුංග මහතා තරග වැදුණේ නැත. මේ වන විට 1977 සිට මෙරට ක්රියාත්මක වූ එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ රාජ්ය බලය බිඳ වැටී තිබිණි. 1994 අගෝස්තු සිට මෙරට තහවුරු වූයේ ශ්රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය ප්රමුඛ පොදු ජන එක්සත් පෙරමුණු රජයේ බලයයි. 1994 නොවැම්බර් මස පැවැත්වෙන ජනාධිපතිවරණය සඳහා පොදු ජන එක්සත් පෙරමුණේ චන්ද්රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග මහත්මිය (එවකට අගමැතිනිය) තරග වැදුණු අතර එක්සත් ජාතික පක්ෂයෙන් තරග වැදුණේ ගාමිණි දිසානායක මහතා ය.
එහෙත් 1994 ඔක්තෝබර් 23 වැනි දින තොටළඟ බෝම්බයෙන් ගාමිණි දිසානායක මහතා මරණයට පත් වූ බැවින් එක්සත් ජාතික පක්ෂයෙන් තරග වැදුණේ ඔහුගේ බිරිඳ වන ශ්රීමා දිසානායක මහත්මියයි. එබැවින් මෙම ජනාධිපතිවරණය කාන්තාවන් දෙදෙනකු අතර තිබෙන තරගයක් ම විය. මෙයින් 62.28%ක් ලබා විශිෂ්ට ජයග්රහණ්යක් හිමි කර ගත්තේ චන්ද්රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග මහත්මියයි.
ඇගේ ජනාධිපති දිව්රුම් දීමේ උත්සවය තිබුණේ කොළඹ ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලයේදී ය. ඒ 1994 නොවැම්බර් 12 වැනි සෙනසුරාදා උදෑසන 10.30ටය. අග විනිසුරු ජී.පී.ඇස්. ද සිල්වා මහතා ඉදිරියේ දිව්රුම් දුන් එම අවස්ථාවට ජනාධිපති ලේකම් කේ.එච්.ජේ. විජේදාස, ත්රිවිධ හමුදාපතිවරුන් සහ පොලිස්පති ඇතුළු මැති ඇමතිවරුන් රැසක් සහභාගි වී තිබේ. චන්ද්රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග මැතිනියගේ දියණිය යසෝදරා සහ පුත් විමුක්ති ද සහභාගි වුණා. දිව්රුම් දීමෙන් පසුව හමුදා උත්තමාචාර පෙළපාළිය පිළිගත් ඈ, අනතුරුව රොස්මිඩ් පෙදෙසේ පිහිටි නිවසට ගොස් සිය මෑණියන් වන ලොව ප්රථම අගමැතිනිය සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක මහත්මියට වැඳ හොරගොල්ලේ පිහිටි බණ්ඩාරනායක සමාධියට පුෂ්පෝපහාර දැක්වීමට අමතක නොකළාය.
ඇගේ ජනාධිපති ධුරයේ කාලය ඉදිරියට තිබියදී 1999 දෙසැම්බර් 21 වැනි දින නැවතත් ජනාධිපතිවරණයක් කැඳවූවේ එල්.ටී.ටී.ඊ. ත්රස්තවාදය පරාජය කිරීමට තවදුරටත් කාලය අවශ්ය බවට දන්වමිනි. මේ අනුව චන්ද්රිකා බණ්ඩාරනායක මහත්මිය දෙවැනි වතාවටත් තරග වැදුණාය. දෙසැම්බර් 21 වැනි දින ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වීමට සියලු කටයුතු සූදානම් කර තිබියදී දෙසැම්බර් 19 වැනිදා කොළඹ මහ නගර සභා පිටියේ පැවැති අවසන් මහ රැලියේ දී බෝම්බයක් පිපිරීමෙන් ඈ තුවාල ලැබුවාය. එහෙත් ජනාධිපතිවරණය නියමිත දිනයේම පැවැත්විණි.
චන්ද්රිකා බණ්ඩාරනායක මහත්මියගේ දකුණු ඇස තුවාල ලබා තිබූ නිසා මැතිවරණ කොමසාරිස්ගේ විශේෂ අවසරය මැද ඈ අරලියගහ මන්දිරයේදී ඡන්දය ප්රකාශ කළාය. එම ජනාධිපතිවරණයෙන් 51.12%ක ප්රතිශතයක් ලබා ඈ ජයග්රහණය කළ අතර අරලියගහ මන්දිරයේ පැවති චාම් උත්සවයකදී අග විනිසුරු සරත් එන්. සිල්වා ඉදිරියේ දිව්රුම් දුන්නාය. දෙසැම්බර් 22 වැනි දින දිව්රුම් දීමෙන් අනතුරුව ඈ එදිනම විදෙස්ගත වූයේ වෛද්ය ප්රතිකාර ලබා ගැනීමටය.
ඉන් අනතුරුව මෙරට 5 වැනි විධායක ජනාධිපති ලෙස පත් වූයේ මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා ය. චන්ද්රිකා බණ්ඩාරනායක මහත්මියගේ ධුර කාලය අවසන් වීමත් සමඟ ම 2005 නොවැම්බර් මාසයේ ජනාධිපතිවරණය පැවැත්විණි. ඉන් එක්සත් ජනතා නිදහස් සන්ධානයෙන් තරග වැදුණු මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා 50.29%ක ඡන්ද ප්රතිශතයක් ලබාගෙන ජයග්රහණය ලැබීය. 2005 නොවැම්බර් 19 වැනි දින කොළඹ ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලයේ පැවැති ජනාධිපති පදවි ප්රාප්ති උත්සවයේදි ඔහු දිව්රුම් දුන්නේ අගවිනිසුරු සරත් එන්. සිල්වා ඉදිරිපිටදීය. ත්රිවිධ හමුදාපතිවරුන්, පොලිස්පති, ජනාධිපති ලේකම් ඩබ්ලිව්.ජේ.එස්. කරුණාරත්න යන අය ද එම උත්සව අවස්ථාවට සහභාගි වූහ.
තවද ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ මහතාගේ බිරිඳ ශිරන්ති රාජපක්ෂ ආර්යාව සහ පුතුන් තිදෙනා ද මැති ඇමතිවරු රැසක් ද එම අවස්ථාවට එක්වූහ. දිව්රුම් දීමෙන් අනතුරුව ත්රිවිධ හමුදා නිලධාරින්ගේ උත්තමාචාරය පිළිගත් මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා පරවියකු අහසට මුදා හැරියේ රටට සාමය කැඳවීමේ අපේක්ෂාවෙනි.
ඉන්පසුව 2010 ජනවාරි මාසයේ නැවතත් ජනාධිපතිවරණයක් පැවැත්වුණු අතර ඊට මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා නැවතත් තරග වැදුණේය. 2009 මැයි මාසයේ යුද්ධය අවසාන කර, ත්රස්තවාදය පරාජය කර, රට තුළ සාමය ස්ථාපිත කිරීම නිසා ම එවර මහින්ද රාජපක්ෂ මහතාට 57.88%ක ඡන්ද ප්රතිශතයක් ලැබිණි. සාමාන්යයෙන් 2 වැනි වරට තරග වැදෙන අපේක්ෂකයකුට 1 වැනි අවස්ථාවේ තරම් ඡන්ද ප්රමාණයක් නොලැබුණත් මහින්ද රාජපක්ෂ මහතාට ප්රථම අවස්ථාවට වඩා දෙවැනි අවස්ථාවේ වැඩි ඡන්ද ප්රමාණයක් ලැබුණේ යුද ජයග්රහණය නිසාමය. 2010 ජනවාරි 27 වැනි දින මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා 2 වැනි වරටත් මෙරට විධායක ජනාධිපති ලෙස පත් විය. ඔහුගේ ජයග්රහණය උදෙස් රටේ නන් දෙසින් කිරිබත් පිස සතුට සැමරීමේ උත්සව සංවිධානය විය.
මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා 2 වැනි වරට ජනාධිපති ධුරයට පත් වීමෙන් පසුව 2015 දී නැවතත් ජනාධිපතිවරණයක් කැඳවූවේ සිය ධුර කාලය අවසාන වීමට කාලය තිබියදී ය. ව්යවස්ථාවට අනුව ජනාධිපතිවරයකුට එම ධුරය දැරිය හැක්කේ දෙවරකි. එසේ වුවද මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා ඇතුළු ආණ්ඩු පක්ෂය ව්යවස්ථාව සංශෝධනය කළ අතර එකී 18 වැනි ව්යවස්ථාවට අනුව තෙවරක් ජනාධිපති ධුරය දැරීමට හැකියාව ලැබෙයි. ඒ අනුව 2015 දී මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා තෙවැනි වරටත් ජනපති වීම සඳහා තරග කළේය. එහෙත් එක්සත් ජාතික පෙරමුණෙන් පොදු අපේක්ෂකයා ලෙස තරග කළ මෛත්රීපාල සිරිසේන මහතා 2015 ජනවාරි 08 වැනි දන පැවැත්වූ ජනාධිපතිවරණයෙන් ජයග්රහණය කළේ ඡන්ද 51.28%ක් ලබා ගනිමිනි. 2015 ජනවාරි 09 වැනි දින පස්වරුවේ යෙදුණු සුබ මොහොතින් මෛත්රීපාල සිරිසේන මහතා ජනාධිපති ලෙස දිව්රුම් දුන්නේ එබැවිනි.
කොළඹ නිදහස් චතුරස්රයේ පැවැති එම දිව්රුම් දීමේ අවස්ථාවට ජනාධිපති ලේකම් ලලිත් වීරතුංග, ත්රිවිධ හමුදාපතිවරුන්, පොලිස්පති, ජයන්ති සිරිසේන මහත්මිය සහ දූ පුතුන් සහභාගි වූ අතර නව ජනපති මෛත්රිපාල සිරිසේන මහතා දිව්රුම් දෙනු ලැබුවේ නව අග විනිසුරු කේ. ශ්රී පවන් ඉදිරියේදී වීම විශේෂත්වයකි.
ඒ වන විට අග විනිසුරු වශයෙන් කටයුතු කළ මොහාන් පීරිස්ගේ පත් වීම නීත්යනුකූල නොවන බැවින් නව අග විනිසුරුවරයකු පත් කිරීම ඊට හේතුවයි. මෛත්රීපාල සිරිසේන ජනපතිවරයාගේ දිව්රුම් දීමේ උත්සවය ඉතා චාම් අන්දමින් පැවැත්විණි. පොදු අපේක්ෂකයා වශයෙන් තරග කිරීමේදී ඔහුට සහය ලබා දුන් චන්ද්රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග මහත්මිය, රාජිත සේනාරත්න, පාඨලි චම්පික රණවක, එම්.ඩී.කේ.එස්. ගුණවර්ධන ඇතුළු සියලුම පක්ෂ සහ කණ්ඩායම් නායකයෝ ද නියෝජිතයෝ ද එම අවස්ථාවට සහභාගී වූහ.
අද වන විට මෛත්රීපාල සිරිසේන මහතාගේ ජනාධිපති ධුර කාලය අවසාන වී තිබේ. නව ජනපතිවරයකු තෝරා ගැනීම සඳහා පැවැත්වෙන ජනාධිපතිවරණය ඊයේ (16) පැවැත්විණි. දැන් එළැඹ ඇත්තේ අලුත් ජනපතිවරයකුගේ පදවි ප්රාප්ති උත්සවයයි.