මාර්තු 23 දා වන විට තුර්කියේ 2028 ජනපතිවරණයේ අපේක්ෂකයකුව සිටින්නා වූ ඉස්තාන්බූල් නගරාධිපති එක්‍රම් ඉමම්බ්ග්ලුව දූෂණ, වංචා හා ත්‍රස්තවාදී චෝදනා ගොනු කර අත්අඩංගුවට පත් කර සිටීම තුර්කි වැසියන් මෙන් ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට හිතවාදී කිසිම අයකු අනුමත නොකරන්නා වූ ලෝක තත්ත්වයක් විය. මාර්තු 19 දා තුර්කි පොලිසිය විසින් තුර්කියේ රිපබ්ලිකන් ජනතා පක්ෂය නියෝජනයෙන් ඉස්තාන්බූල් නගරාධිපතිව කටයුතු කරන්නා වූ 54 හැවිරිදි ඉමම්බ්ග්ලු ඇතුළු තවත් විසිදෙනකු අත්අඩංගුවට ගැනීම ඉතාම අප්‍රසාදජනක සිදුවීමක් විය.
යුරෝපා සංගමය ද යුරෝපීය නායකයින් ඇතුළු ලෝකයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ගරු කරන රාජ්‍යයන් ද ජනාධිපති අපේක්ෂක, නගරාධිපති එක්‍රම් ඉමම්බ්ග්ලු හට මුහුණ දෙන්නට වූ මෙම සිදු වීම විස්තර කරනු ලැබූයේ එය සෛවරී රාජ්‍යයක, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ව්‍යුහය අර්බුදයකට ලක් කිරීමක් ලෙසිනි. නගරාධිපති එක්‍රම් ඉමම්බ්ග්ලු නියෝජනය කරන්නා වූ රිපබ්ලිකන් ජනතා පක්ෂයේ සභාපති වූ Ozgur Ozel ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ, නගරාධිපති අත්අඩංගුවට ගැනීම ඉතා පැහැදිලිවම “සිවිල් කුමන්ත්‍රණයක්” ලෙසත් එයට එරෙහිව තුර්කි වැසියන් පෙළ ගැසීම කිසිදු අයුරකින් නොවැළැක්විය හැකි තත්ත්වයක් බවයි. යන්න විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කර තිබුණි. එමෙන්ම අත්අඩංගුවට ගැනුණු නගරාධිපති ඉමම්බ්ග්ලු ඔහුට එරෙහි සියලු චෝදනා ප්‍රතික්ෂේප කරමින් පවසා ඇත්තේ එය කිසිදු අයුරකින් සිතා ගත නොහැකි ආකාරයේ චෝදනාවක් හා අපවාදයන් පමණක් ම බවයි. යන්න විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කර තිබුණි.
තුර්කියේ ජීවත් වීම දිනෙන් දිනම මහත් දුෂ්කර වී ඇත. ඒ අපගේ ජීවිත අපට අවශ්‍ය පරිදි ගෙන යාමට හා අපගේ කැමැත්තට අනුව තේරීම් කිරීමට ඉඩ ප්‍රස්ථාව ඇති වටපිටාවක් අද නොමැති බැවිනි. මේ ආකාරයෙන් ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ, මේ දිනවල තුර්කිය වසාගත් ජනතා උද්ඝෝෂණ ව්‍යාපාරවලට දායකත්වය දැක්වූ සිය එකොළොස් හැවිරිදි පුතාව ද එයට රැගෙන ආ කාන්තාවකි.
මේ තත්ත්ව තුළින් පෙනී යන්නේ තුර්කියේ ඉදිරි අනාගතය පිළිබඳ ඔවුන් බියසංකා ඇති කොට ගෙන ජීවත් වන්නා වූ ස්වරූපයක් මිස අන් කවරක් ද?
නගරාධිපති ඉමම්බ්ග්ලුට චෝදනා ගොනු කළේ කවුරුන් ද?
තුර්කියේ දිගු කලක පටන්ම ජනපති ධුරය උසුලන ජනපති Recep Tayyip Erdogn රජය නගරාධිපති ඉමම්බ්ග්ලුට එරෙහිව චෝදනා ගොනු කිරීමට බලපෑ ප්‍රබලතම හේතුව ලෙස විස්තර වන්නේ නගරාධිපති ඉමම්බ්ග්ලු ජනපති සටන තුළ Recep Tayyip ගේ ප්‍රබලතම අභියෝගය නැති නම් බාධාව බවට පත්වීමයි; යන්න විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කර තිබුණි. එය සුළුවෙන් නොව උපරිමාකාරයෙන් අභියෝගයක් බව විස්තර වී තිබුණි. Recep Tayyip Erdogn 2014 පටන් තුර්කියේ ජනපති ධුරය උසුලනු ලබන අතර මොහු තුර්කියේ වත්මන් ජනපති මෙන්ම තුර්කි දේශපාලන ඉතිහාසය තුළ 12 වන ජනපති ධුරය හොබවන්නා ද විය. අනෙක් අතින් ජනපති Erdogn තුර්කි අගමැති ලෙස 2003 සිට 2014 කාලයේ දී කටයුතු කර ඇති අතර, ඉස්තාන්බූල්හි නගරාධිපති ලෙස 1994 සිට 1998 දක්වා කටයුතු කර ඇත. 2024 දී තුර්කියේ පළමු වරට සෘජුවම තේරී පත් වූ ජනපති බවට පත් වූ Erdogn ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ඔහුගේ ජනපති ධුරයේ පාලන ස්වරූපය ප්‍රජාතන්වාදී ස්වරූපය පසෙකට ලා අධිකාරීවාදී ස්වරූපයකට විතැන් කිරීම අද උද්ගත වී ඇති ඉතාම අසාධාරණ සිදුවීම් ජාලයේ මූලාරම්භය සටහන් කරන යථා ස්වරූපය ලෙස විස්තර කළ හැකියි.
එක්‍රම් ඉමම්බ්ග්ලු මාර්තු 19 දා ඉස්තාන්බූල් නගරයට ආසන්නයේ පිහිටි සිලිව්රි දිස්ත්‍රික්කයේ මර්මාරා සිරගෙදරට නියම වීම තුර්කියේ දශක ගණනාවකට පසු උද්ගත වූ ඉතා බරපතළ නොසන්සුන්කාරී දේශපාලනමය කැලඹීම ලෙස ගෝලීය රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකයින් විස්තර කර ඇත.
දින ගණනාවක පටන්ම තුර්කි ප්‍රධාන අගනුවර වූ ඉස්තාන්බූල් මෙන්ම අන්කාරා නගර ද කේන්ද්‍ර කරගත්, දස දහස් ගණනින් තුර්කි වැසියන් රැස් වූ පෙළපාළි ඔස්සේ නිර්මිත යථාර්ථය වී ඇත්තේ, නගරාධිපති එක්‍රම් ඉමම්බ්ග්ලු අත්අඩංගුවට පත් කිරීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නොවන බව නොවේ ද? පවතින රජයේ කිසිදු ආකාර ආරක්ෂක අංශ මැදිහත් වීම්වල මර්දනය හමුවේ පසු නොබසින මෙම විරෝධතා මේ වන විට දින ගණනාවක් පසු කර ඇත.
තුර්කි අධිකරණය විසින් මාර්තු 19 වන දා නගරාධිපති එක්‍රම් ඉමම්බ්ග්ලු අත්අඩංගුවට ගැනීමට එරෙහිව තුර්කියේ දසදෙසින් සංවිධානය වන ප්‍රබල විරෝධතා ව්‍යාපාර පිළිබඳ පාලක රජය දැඩි කැලඹීමකට පත්ව ඇතැයි විදෙස් මාධ්‍ය ප්‍රකාශ කර ඇත.
මේ තත්ත්වය තුළ නගරාධිපති එක්‍රම් ඉමම්බ්ග්ලු ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ, ඔහු කිසිදු තත්ත්වයක් තුළ පසු නොබසින බවයි. රිපබ්ලිකන් ජනතා පක්ෂය පවසනු ලබන්නේ නගරාධිපති ඉමම්බ්ග්ලු එළඹෙන තුර්කි 2028 වසරේ ජනපතිවරණයේ දී මිලියන ගණනාවක ජනතාවගේ ඡන්දය නිසැකවම ලබා ගන්නා බවත්, එය ජනතාවගේ ප්‍රමුඛ අභිලාෂය බවට ද පත්ව ඇති බව සක්‍රියව පවතින උද්ඝෝෂණ මඟින් හොඳින්ම ප්‍රදර්ශනය වන බවයි.
නගරාධිපති එක්‍රම් ඉමම්බ්ග්ලු දේශපාලන ගමන්මඟ
ඉමම්බ්ග්ලු තුර්කි දේශපාලන ගමන් මඟට අවතීර්ණ වූයේ, ඉතාම ඉහළ බහුතර ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබමින් 2019 දී නගරාධිපති ධුරයට පත්වීමෙනි.
ඒ ඡන්ද මිලියන 4.1ක් හිමිකර ගනිමිනි. 2019 මැයි 6 දා ඔහුට නගරාධිපති ධුරය හිස් වූවද නැවතත් 2024 වසරේදී ඉමම්බ්ග්ලු ඉස්තාන්බූල් නගරාධිපති ලෙස විශාල ඡන්ද ප්‍රමාණයක් එනම් (800000)ක් හිමිකම කියමින් දේශපාලන කරළියට පිවිසෙනු ලැබීය. එක්‍රම් ඉමම්බ්ග්ලු 2028 වසරේදී තුර්කි ජනපතිවරණ අපේක්ෂකයකු බවට පත් වන්නේ මේ පසුබිම අනුවයි. එමෙන්ම 2023 තුර්කි ජනපතිවරණ මැතිවරණයේ දී රිපබ්ලිකන් ජනතා පක්ෂයේ නායක වූ කෙමාල් කිලිචඩ්රෝග්ලු විසින් රිපබ්ලිකන් ජනතා පක්ෂයේ ජනපතිවරණ අපේක්ෂක ලෙස එක්‍රම් ඉමම්බ්ග්ලු නම් කිරීම, නගරාධිපති ඉමම්බ්ග්ලුගේ දේශපාලන ගමන්මඟ සන්ධිස්ථානයක් වූ බව පැවසුවහොත් එය වඩාත් නිවැරදිය.
වත්මන් පාලක තුර්කි රජය දිගින් දිගටම ප්‍රකාශ කරනු ලබන්නේ නගරාධිපති ඉමම්බ්ග්ලු අත්අඩංගුවට ගැනීම සම්බන්ධ පරීක්ෂණ කිසිදු ලෙසකින් දේශපාලනීකරණය නොවූවක් බවත්, අනෙක් අතින් අධිකරණය මේ සම්බන්ධව ස්වාධීන බවයි. යන්න විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කර ඇත.
ඉස්තාන්බූල් නගරාධිපති එක්‍රම් ඉමම්බ්ග්ලු නීත්‍යනුකූලවම අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් පසු තුර්කියේ ජනතා විරෝධතා පෙරදැරි කර ගත් දේශපාලන නොසන්සුන්තාව තුළ තුර්කි ආරක්ෂක අංශ විරෝධතාකරුවන් මර්දනය උදෙසා රබර් පතරොම් හා කඳුළු ගෑස් උපයෝගී කරගෙන ප්‍රහාර එල්ල කර ඇති බව වාර්තා විය. මේ අතර තුර්කි වත්මන් ජනපති Erdogan මෙම ජනතා විරෝධතා රැලි හෙළා දැක ඇති අතර, නගරාධිපති නියෝජනය කරන්නා වූ, රිපබ්ලිකන් ජනතා පක්ෂය වෙත ඔහු නඟන චෝදනාව වී ඇත්තේ, තුර්කි රාජ්‍යයේ සාමකාමී පරිසරයට බාධා කිරීම් හා තුර්කි ජනතාව කලහකාරී මාවතකට රැගෙන ඒමක් රිපබ්ලිකන් ජනතා පක්ෂය වෙතින් සිදුවන බවයි.
නමුත් දින ගණනාවක පටන් එක සීරුවට පැවැත්වෙන තුර්කි උද්ඝෝෂණ තුළින් නම් ප්‍රකාශිත මෙම ස්වරූපය දිස් නොවේ.
මීට දින 10කට පමණ පෙර ඇරඹී දිගින් දිගටම පැවතියාවූ තුර්කි උද්ඝෝෂණ ව්‍යාපාරවලට සම්බන්ධ පුද්ගලයින් 1133ක් පමණ මේ වන විටත් තුර්කි බලධාරීන් විසින් අත්අඩංගුවට ගෙන ඇති බව තුර්කි අභ්‍යන්තරික කටයුතු පිළිබඳ අමාත්‍ය අලි යටිකියා ප්‍රකාශ කර ඇති බව විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කර ඇත. එමෙන්ම නගරාධිපති එක්‍රම් නියෝජනය කරන්නා වූ රිපබ්ලිකන් ජනතා පක්ෂය වටා මිලියන 15ක පමණ ඡන්ද දායකයින් පිරිසක් එක් රොක් වී තිබූ බව මාර්තු 23 පැවති ජනපතිවරණ තේරීම් මැතිවරණයේ දී හෙළි දරව් වූ බව වාර්තා වී ඇත.
දශක දෙකකට අධික කාලයක් තුර්කි දේශපාලන භූමිකාවේ ප්‍රබල අධිකාරවාදී චරිතයක් වූ වත්මන් ජනපති Recep Tayyip තවදුරටත් තුර්කි ජනතාව පිළිගනු ලබයිද?
මෙය මේ වන විට තුර්කියේ උද්ගත වී ඇති ආර්ථිකමය පසුබෑම්, දේශපාලන අස්ථාවරත්වයන් තුළ ඉතාම විවේචනාත්මක විෂය පථයක් තුළ පවතින තීරණාත්මක සාධකයක්ව පවතී.
දින ගණනාවක පටන් පවතින තුර්කි උද්ඝෝෂණ ව්‍යාපාරවලට සම්බන්ධ බාල, තරුණ, මහලු සැමගේම ඒකමතික අදහස වී ඇත්තේ නැවත තුර්කි භූමියේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වහ වහා ස්ථාපිත විය යුතු බවත් සැමට සුරක්ෂිත වූ හෙට දෙවසක් උදාකර විය යුතු බව නොවේ ද?
