පරක් තෙරක් නොපෙනෙන හිස් අවකාශය හොඳින් පෙනෙන පැහැදිලි තැනක සිට ගන්න. දෑස් හොඳින් විහිදා අවට පරිසරය දෙස නිදහස් ව නිරවුල් ව බලන්න. හමන මඳ සුළඟින් ළය පුරවාගෙන පුළුල් කළ දෙනෙතින් යුතුව පරිසරය පිළිබඳ අප්‍රමාණ ආදරයක්, දයාවක් සිත ඇතුළතින් ක්‍රමයෙන් ඇති කරගන්න. දරදඬු ශරීරය ක්‍රමයෙන් ලිහිල් කරමින් පුළුල් කළ නෙත් අඩවන් කරමින් දෙනෙතට නිදහසේ සරන්නට ඉඩ දෙන්න. ඔබේ හදවත කෙතරම් නිදහස් ද? එය නොනැවතී ගලා යන දිය පහරක් පරිද්දෙන් නිදහස් සිතිවිලි වලින් පිරීතිරී යෑමට සලසන්න. ඔබේ සිතිවිලි සම්මත රාමුවෙන් පිටට පැන නිදහස් අවකාශයේ නටමින්, ගයමින් දහසකුත් කල්පනා අතර සරමින් ඔබ අපූර්ව ලොවක් කරා කැඳවාගෙන යෑමේ ප්‍රහර්ෂය විඳින්න. නිදහස් පරිකල්පනයන්හි සීමා මායිම් නැත.
ඒ නිදහස් සිතිවිලිවලට අනුව ලොව සෑම වස්තුවකට ම කුරුල්ලන් සේ පියෑඹිය හැකිවනු ඇත. මොහොතකින් ඕනෑම දෙයක් මවා ගත හැකි වනු ඇත. මේ ඕනෑම දෙයක් ඕනෑම මොහොතක විය හැකිය. සාහිත්‍ය ලෝකයේදී මේ නිදහස් චින්තනයට, අප්‍රමාණ සිතිවිලි කන්දරාවට අපි පරිකල්පනය යැයි කියන්නෙමු. පරිකල්පනයෙන් පිරි හදවතක් හිරු උදාවීමට පෙර තණපත් අග දිදුලන පිනි කැට මෙන් චමත්කාරයෙන් යුතුය. නැවුම් බවෙන් පිරිපුන් ය.
බොහෝ සිතිවිලි ධාරා මනසේ ගොඩනැඟෙන, නිතර ම එකිනෙකට වෙනස් දේ කරන, මිනිත්තුවක් වැනි කුඩා කලකදී එකිනෙකට වෙනස් අදහස් කිහිපයක් පවසන කුඩා දැරියක ගැන සිතන්න. බෙවර්ලි ක්ලියරි විසින් රචිත ‘ රමෝනා‘ කතා මාලාව මට සිහිපත් වේ. කරදරකාර රමෝනා, බීසස් සහ රමෝනා, එඩිතර රමෝනා වශයෙන් ග්‍රන්ථ ත්‍රිත්වයක් ලෙස ගංගා නිරෝෂණී සුදුවැලිකන්ද මෙය සිංහලට නඟා තිබේ. ඒ අපූර්ව දැරිය රමෝනා! එතරම් පරිකල්පනයකින්, සිතිවිලි දහස් ගණනක් මොහොතින් මොහොත පැනෙන ඒ අපූර්ව දැරිය! සිතේ කණස්සල්ලක් පවතින විට ‘ රමෝනා‘ කියවන මට නොදැනුවත් ව ම සිනාවක් මතු වේ. සිතේ පැවතුණු නොරිස්සුම් සහගත කණස්සල්ල මතකයෙන් ඈත් කරවන රමෝනා අප සිත අැද ගන්නේ මොහොතින් මොහොත වෙනස් වන සිතිවිලි සහිත සජීවි දැරියක් වශයෙනි.
පරිකල්පනය ජන්මයෙන් ලද දායාදයක් දෝ යැයි සැක සිතෙන තරමට අපූර්ව ගුණයෙන් යුතු වූවකි. එහෙත් එය මුළුමනින් ම ලැබෙන්නේ ජන්මයෙන් නොවේ. මොහොතකට ඔබේ සිතේ පවුරු පදනම් බිඳ දමා සිතිවිලි නිදහසේ සරන්නට හැකි වන අයුරින් හදවත විවර කරන්න. ඒ ආහ්ලාදජනක හැඟීම ඔබ පුදුමයට පත්කරනු නිසැකය.
එවිට මිහිතලයේ කතාව ඔබට ඇසෙනු ඇත. මල් හා බඹරු නඟන පෙම් කෙඳිරිය ඔබට ඇසෙනු ඇත. තනි පොල්කිච්චා උගේ සහකාරිය සොයා දෙන ලෙසින් ඔබට නඟන ආයාචනාත්මක ගීතය ඔබට වැටහෙනු ඇත. එවිට ඔබ තනි පොල්කිච්චා දුටු විට එය අසුබ යැයි නොපවසන්නට තරම් සංවේදී වනු ඇත. කොටින් ම ඔබට මේ මිහිතලය ම, විශ්වය ම ගීයක් සේ දැනෙනු ඇත.
පාවුලෝ කොයියෝගේ අග්‍රගණ්‍ය කෘතිය සේ සැලැකෙන ‘ The Alchemist‘ නම් කෘතියේ අපූරු සිතිවිලි පිළිබඳ මා විස්මයට පත් කළ දෙබසක් සිහිපත් වේ. මේ කෘතිය චූලානන්ද සමරනායක විසින් ‘ සන්තියාගෝ නම් සැරිසරන්නා‘ නමින් පරිවර්තනය කර තිබේ.
‘ ආ... හූනියම්කාර නාකියා...කොලුවා අහස දෙස හැරී කෑගැසුවේය. නුඹ මුළු කතාවම හොඳට ම දන්නවා. මට ආපහු මේ පල්ලියට එන්න ඉඩ ලැබෙන විදියට නුඹ රත්තරන් කෑල්ලක් පවා අර ආශ්‍රමයේ තියලා ආවා. වැරහැලි එල්ලාගෙන ආපහු ආව මාව දැක්කම අර පූජකයන් හිනා වුණා. ඉතින් මාව ඒකෙන් ගලවාගන්න නුඹට පුළුවන්කමක් තිබුණෙ නැද්ද?
‘නෑ.. සුළඟේ දැවටී ආ හඬකින් පිළිතුරු නිකුත් වනු ඇසුණි. මම ඒ ගැන නුඹට කිව්වා නම් හෙම කවදාවත් නුඹ පිරමීඩ දැක බලා ගන්නේ නෑ. ඒවා හරිම ලස්සන දේවල්.. හොඳයි නැද්ද?‘
මොනතරම් අපූර්ව කල්පනා ද? අහස, සුළඟ, පිරමීඩ කතා කරයි. පරිකල්පනයට කළ හැකි දේවල්.
පරිකල්පනයේ මුල් හට ගන්නේ ස්මෘතියෙහි ය. ස්මෘතිය මතු වන්නේ මානුෂීය සත්තාවන්ගෙනි. ලෝකය හා සොබාදහම කෙරෙහි අසීමිත ව බැඳෙන්නාගේ මනසේ නිමක් තෙරක් නැති කල්පනා මතු වේ. ඒවා ජීවිතය විවර කරන කල්පනා ය. ඒ කල්පනා ජීවත්වීමේ ආශාව අවුළුවාලයි. හිත ප්‍රේමයෙන් පුරවාලයි. එවිට ජීවිතය තනිකමෙන් පිරෙන්නේ නැත. මගේ සිතිවිලි මා රැගෙන මුළු විශ්වය පුරා සරනු ඇත. එල්. ඩබ්ලිව්. බෙයින්ගේ digit of the moon කෘතියේ මෙබඳු අදහසක් නැගේ.
“මගේ දෑස් දෙස බලන්න නැඹුරු වී. එවිට ඔබට පෙනෙනු ඇත, මගේ හදවතේ පිළිබිඹුව මගේ නෙත් වලින්..“
කාන්තිමත් කලබලකාරී නෙත් සඟළක් උරුමවන්නේ දහසක් නිදහස් සිතිවිලි ඔබේ හදවත ප්‍රහර්ශයෙන් පුරවා ලන්නේ නම් පමණි.
පිපෙන්නට හැක්කේ මල්වලට පමණක් නොවේ. පියාඹන්නට හැක්කේ කුරුල්ලන්ට පමණක් නොවේ. හදවත මෘදු කළ හැක්කේ සඳවතියට පමණක් නොවේ. නිමක් නැති සිතිවිලි පිරි චමත්කාරජනක අපූර්ව හදවතක් හිමි ඕනෑ ම කෙනකුට ඒ සියල්ල ම කළ හැකි බව නොසිතෙන්නේ ද?
